Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti ingliz tili grammatikasi va til amaliyoti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

15 min 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Whole 

group 

work 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Individual 

work 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Handout 

with  a 

text on it 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

66 

 

 

 

 

 

 

 

Post 

reading   

 

 

 

 

 

 

Langua

ge 

work 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- to review 

grammar  structure 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

T  asks  Ss  to  read  the  text  again 

and  answer  the  questions in their 

handout 1.  

 

- 

Ss  present  their  answers  to 

the whole  group.  

 

- 

Ss  work  in  groups  and  do 

tasks in their  handout 2. 

 

- 

T  asks  groups  to  ask  their 

questions  which  they  did  in 

their  handout  2  from  other 

groups.  

 

 

- 

T  distributes  one  slip  of 

paper with a question on it to 

each  group  and  asks  groups 

to  discuss  the  question  in 

their  slip of paper.  

- 

Groups 

present 

their 

opinions.  

 

 

- 

T  divides  Ss  into  4  groups 

and  asks  each  group  to  find 

examples of: 

- 

Group  1  –  find  sentences 

with because and so 

 

- 

Group  2  –  find    sentences 

with  as and since  

 

 

 

 

 

 

 

 

30 min 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 min 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pair work 

 

 

 

 

 

Group 

work 

 

 

 

 

 

 

Group 

work 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Handout 

1 

 

 

 

 

Handout 

2 

 

 

 

 

 

4 slips of 

paper 

with 

---

 

67 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

- 

Group  3  –  find    sentences 

with  due  to  and  andkaaaand 

for the reason that, in view of 

the fact that 

 

 

Group  4  –  find  the    sentences 

with  seeing  (that),  considering, 

by the reason of  

 

Groups  present  their  findings 

and  explain  the  usage  of  the 

proper nouns. 

 

Homework:  Choose  one  of  the 

mysteries 

(or 

use 

another 

historical  mystery  of  your  own). 

Think  of  reasons  why  this 

happened.  Write  your  ideas, 

using the language  in the text.  

 

 

 

 

 

10 min 

 

 

 

 

 

 

Group 

work 

 

 

questions 

---

 

68 

 

 

 HANDOUT 1. 

1.  What was the reason of not protect themselves  against external  enemies? 

2.  Who were brought to the Roman army from the other lands and what were 

its results? 

3.  Why did the Romans become weaker people from inside which resulted in 

a weakening  of the  Empire  on the outside too.  

4.  Where did the Romans‟ much money come ? 

HANDOUT 2. 

1.  When was the horseshoe invented? 

2.  What was the result of human activity? 

3.  What kind of diseases can be the reason of ravaging  the population ? 

4.  When the Romans suffer the plague? 

Questions for discussion: 

1.  Do think  young people in  your country know enough  about their  history? 

2.  “History is  written  by the winners”.  Do you agre with  this statement  ? 

Can you think  of exeptions? 

3.  What would you say was the most important historical  event in  your 

counry in the past five  hundered years?  

4.  Which of these theories could also be about fear for the decline  in today‟s 

society?   

 

 

 

 

---

 

69 

 

3.2. Lingvokultrologik jihatga ega bo’lgan  sabab ergash gapli qo’shma 

gaplar bo’yicha bilimlarni mustahkamlash uchun mashqlar tizimi. 

 

 

Biz  mashqlar  deganda nutq yoki tilga oid ishlarni bir necha maxsus tashkil 

qilingan  o‟quv  sharoitida  bajarilishini  tushunamiz.  Metodik  adabiyotlarda  chet 

tilini  o‟qitishda  mashqalarning  maqsad,  vazifasini  aniqlashda  ularni  belgilash  va 

turli  yondashishlar mavjud  [13; 42].    

 

 

 

 

 

 

K.D.Ushinskiy  ko‟rsatganidek,  mashqlarning  ma‟lum  tizim  holida 

bo‟lishligi  ularning  muvaffaqiyatli  qo‟llanilishining  eng  birinchi  va  asosiy 

hususiyatidir.  Mashqlar  tizimining  kamchiligi  esa  ko‟p  sonli  ko‟p  vaqt 

bajariladigan  mashqalarning  yaxshimasligi  natijalar  bermasligining  asosiy 

asbabidir [13; 42].    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Chet  tillarni  o‟qitishda  qo‟llaniladigan  mashqalr  tizimiga  to‟rtta  kichik 

tizimdagi  mashqlar kiradi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Gapirishni  o‟rgatadigan mashqalar.  

 

 

 

 

 

2. Tinglab tushunishni  o‟rgatadigan mashqalar. 

 

 

 

 

3. O‟qishni o‟gatadigan mashlar.  

 

 

 

 

 

     

 

4. Yozuvni  o‟rgatadigan mashqalar [13; 43]. 

 

 

 

 

Metodistlar  mashqlarni  oldin 2 ta tipga ajratishgan: 

 

 

 

1. Til mashqlari.   

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Nutq mashqalari  [13; 44]. 

 

 

 

 

 

 

 

Til  mashqlari  til  materiallarini  o‟rgatish,  o‟zlashtirishni,  ularni 

o‟rgatishdagi qiyinchiliklarni  yo‟qotishni o‟z oldiga maqsad qilib qo‟yadi.  Nutq 

mashlari  esa  til  materiallari  –  fonetika,  leksika,  grammatika,  orfografiya  asosida 

nutq  faoliyati  turlarni  shakllantirish,  o‟rgatish,  rivojlantirishni  o‟z  oldiga  maqsad 

qilib  qo‟yadi [13; 44].   

 

 

 

 

 

 

 

 

Hozirgi  paytda  ko‟p  metodistlar  o‟quv  yurtlarida  chet  tilini  o‟qitish 

maqsadlariga  mashqlarning  mos  kelishlik  mezoniga  ko‟ra,  ularning  quyidagi 

asosiy tiplarni  ajratishdi:   

 

 

 

 

 

 

 

---

 

70 

 

 

1. Kommunikativ  bo‟lmagan mashqlar. 

 

 

 

 

 

2. Shartli  kommunikativ  mashqlar. 

 

 

 

 

 

 

3. Haqiqiy  kommunikativ  mashqlar [13; 45]. 

 

 

 

 

 Bitiruv  malakaviy  ishi  mavzusidan  kelib  chiqqan  holda  quyida 

maktablarda  sabab  ergash  gapli  qo‟shma  gaplarni  o‟qitishga  oid  metodik 

tavsiyalar  va mashqlar tizimini  berib o‟tamiz.  

 

 

 

 

 

Avvalo,  o‟quvchilar  sabab  ergash  gaplarni  bog‟lovchi  vositalarni  boshqa 

qo‟shma  gap  turlarni  bo‟glashga  hizmat  qiluvchi  bog‟lovchilardan  farqlay 

olishlari  uchun ularga  quyidagi  mashqni beramiz.   

 

 

 

 

1-mashq.  

Quyidagi  bog‟lovchilar  orasidan  sabab  ergash  gaplarni  bog‟lashga  hizmat 

qiluvchi  vositalarni  ajratib  oling  va ular  ishtirokida  gaplar  tuzing. 

 

Because,  so  that,  since,  seeing  that,  who,  as,  when,  where,  though,  for, 

but, due to, not only … but also, or, as well as,  after,  as long as,  while , if,  on 

codition  (that),  supposing (that), so that, in order that, as if,  (as though) so … 

that, as … as,  in spite of the fact that. 

2- mashq.   

Bu  mashq  ham  o‟quvchilarning  sabab  ergash  gaplarni  boshqa  qo‟shma 

gap  tularidan  farqlashiga  yordam  beradi.  Bunda  o‟quvchilar  quyidagi  qo‟shma 

gaplar  orasidan  sabab  ergash  gapli  qo‟shma  gapni  ajratib  olib,  ularni  qanday 

bog‟lovchi vositalar  bilan  bog‟lanayotganini  tushuntirib  berishlari  kerak.   

 

1) As it was getting late, I decided I should go home. 2) We must be near 

the beach, because I can hear the waves. 3) A man who acts hastly is not unlike 

the blind. 4) Why she left  him is a mystery.  5)  Why  can‟t  we  go  where  it‟s 

warm?  Since he was going to be living in Sweden for some time,  he thought he 

should  read  something  about  the  country.  6)    Light  fell  on  her  there,  so  that 

Soames  could  see  her  face,  eyes,  hair,  strangely  as  he  remembered  them, 

strangely beautiful. 7) I don‟t know why I like you so much. 8) We could go and 

visit  Sue, seeing that we have to drive past her house anyway.   

 

---

 

71 

 

 

Avval  aytib  o‟tganimizdek  sabab  ergash  gapallarni  bog‟lovchi  bog‟lovchi 

vositalarning bir bo‟gan  as ko‟pfunsionallikka ega. Quyida shunga oid mashqlar 

berib o‟tamiz.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3- mashq.  

   Ushbu mashqda gaplarda as  qanday ma‟no anglatayotganini  aniqlanadi. 

      

1. 

 

As 

they 

live 

near us, we 

see 

them quite often.     Because