Zahiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti toirjanov elyor isaqovich

5.3. 
Darsning tuzilishi 
Darsning tuzilishi deganda, pedagogik masalalarni hal 
qilishdagi muayyan izchillik va shunga muvofiq jismoniy 
mashqlarning takrorlanish tartibini tushunamiz. 
Darsning maqsadga muvofiq izchilligini, uning to’g’ri 
tashkil etilganligini belgilaydigan omillar quyidagilar: 
1. O’quvchilarning jismoniy tayyorgarlik va kam vaqt 
sarflab, yuqori natijalarga erishishi. 
2. Dars 
jarayonida 
o’quvchilarning 
yuqori 
ish 
qobiliyatini saqlashi. 
3. Mashg’ulotni 
tashkillashtirishga, uning tartibini 
belgilash, o’quvchilarning sog’lig’ini saqlash va mustahkamlash 
uchun sharoit yaratish. 
Gimnastika mashg’ulotlarini tashkillashtirish uchun uch 
bosqich mavjud: 
birinchi 
bosqichda 
o’quvchilar 
asosiy 
ishga 
tayyorlanadilar; 
ikkinchi bosqichda asosiy ish bajariladi; 
uchinchi bosqichda esa darsga yakun yasaladi. 
Dars qismlari - darsning tayyoriov, asosiy va yakuniy 
qismlariga bo’linadi. 
 mushaklar 
chigilini 
yozish 
fiziologik 
(sog’lomlashtirish), bilim berish va tarbiyaviy. 

---

75 
Fiziologik maqsadga yetish vazifalari: 
 dars shug’ullanuvchilarning markaziy asab tarmog’ini 
tayyorlash va vegetativ funksiyalar hamda sensor tizimlarni faol 
ishlashga tayyorlash. Bunda o’quvchilarni psixologik jihatdan 
tayyorlash, organizm faoliyatini oshirish va mehnat faolligining 
samaradorligini ta’minlaydigan qulay sharoit yaratish; 
 o’quvchilardan mashq bajarishda taalluqli mushak 
zo’riqishini, chidamlilikni, tezkorlikni talab qiladigan faoliyatga, 
hara- kat-tayanch apparatlari va bo’g’imlarning tayyorligini 
ta’minlash; 
 harakat apparatlarini katta amplitudada harakat 
qilishga tayyorlash. 
Bunda shug’ullanuvchilarni oldindan har tomonlama 
tayyorlash, ularni turli xil jarohatlanish va zo’riqishdan saqlashga 
zamin yaratiladi. Yuqorida qayd qilib o’tilganlarga rioya qilish 
o’quvchilarni mehnat unumdorligi va dars saviyasini ko’tarishga 
olib keladi. Bu esa o’z о’rnida darsni uslubiy to’g’ri tashkil 
etishga bog’liq. 
Darsning tayyorgarlik qismi yakunida mashg’ulotlar 
hajmi, shiddatini kerakli darajada (160-180 d/ur) oshirish, 
shug’ullanuvchining dars asosiy qismiga tayyorligini oshiradi, 
jismoniy, psixologik zo’riqishlarga tayyorlaydi va intizomni, 
ularning mashqlarni bajarishga boigan diqqatini oshirishga olib 
keladi. Juda past yoki haddan ko’p jismoniy mashqlarni bajarish 
teskari natijani beradi. 
Bilim berish vazifalari: 
Shug’ullanuvchilar oiganiladigan mashqlar texnikasi 
to’g’risida ma’lumotlarga ega bo’lishi kerak, ularni qo’llashda 
harakat faoliyatini belgilab bergan gigiyenik, davolash, sportda 
har xil parametrlar (zo’riqish darajasi, yo’nalish koiami, jadalligi 
va bajarish tezligi) bilan bajarish ko’nikmasini shakllantirish, 
dam 
olish, 
ovqat- 
lanish, 
gimnastika 
mashqlari 
bilan 

---

76 
shug’ullanish va boshq. 
Harakat faoliyatining alohida qismlarini yoki tugallangan 
oddiy harakatlarni o’zlashtirish. 
O’quvchilarning yangi harakat faoliyatini tez va sifatli 
o’zlashtirib olish imkoniyatlarini oshiradigan harakat bazasi, 
darsga tayyorgarlik qismidagi ta’lim berishvazifalarini hal qilish 
(umumrivojlantimvchi, qo’shimcha, sport-gimnastik mashqlar, 
qaddi-qomatni 
to’g’ri tutish) natijasida o’zlashtiriladigan 
ko’nikma va malakalar hosil qiladi. 
Mashqlarni bajarishda gimnastlarga xos yondashish, saf 
harakatida O’zbekiston Respublikasi Qurolli Kushlari Ustavi 
talabiga rioya qilishga o’rgatadi. 
Psixomotor qobiliyatini rivojlantiradi.