Замонавий таълим / современное образование 018, Акрамова Феруза Акмаловна

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2018, 9
оила қурувчилар мактаби” ва “Оила дорилфу-
нуни” машғулотлари доирасида амалга ошириб 
келинмоқда. Ушбу машғулотларда шифокор-
лар, ҳуқуқшунослар, хотин-қизлар қўмиталари 
ходимлари, Ўзбекистон ёшлар иттифоқи вакил-
лари ёшларга никоҳгача тиббий кўрикдан ўтиш 
фойдалари, эрта турмуш ва яқин қариндошлар 
ўртасидаги никоҳнинг оғир оқибатлари, оила 
саломатлиги 
мавзуларида 
тушунтиришлар 
бериб келмоқдалар.
Бироқ, ФҲДЁ органлари бевосита никоҳни 
ва никоҳдан ажралганликни амалга оширувчи 
ва қайд қилувчи орган бўлиб, бир вақтнинг 
ўзида никоҳни ва никоҳдан ажралганликни 
қайд қилиш, ажралишларни олдини олиш 
ҳамда ёшларни никоҳга тайёрлаш бўйича “Ёш 
оила қурувчилар мактаби” ва “Оила дорилфу-
нуни” ушбу орган қошида ташкил этилганлиги 
бугунги кунда ўз самарасини бермаётганлигини 
кўрсатмоқда.
Шу билан бирга, мамлакатимизда ёшларни 
никоҳга тайёрлаш тартиби тизимли равишда 
йўлга қўйилмаганлиги, “Ёш оила қурувчилар 
мактаби” ва “Оила дорилфунуни”нинг ҳуқуқий 
асослари ва аниқ бир методиканинг мавжуд 
эмаслиги ҳисоботлар учунгина йиғилишлар, 
давра суҳбатлари ташкил этиш амалиёти юзага 
келганлигини кўрсатмоқда.
Мутахассислар мазкур тадбирларда ёшлар 
асосан мажбурий тарзда иштирок этиш-
лари, кўп ҳолларда аудитория худди маж-
бурлаб бир жойга тўплангандай туюлишини 
ва тадбирларнинг таъсирчанлиги камлигини 
билдиришмоқда.
Жаҳон тажрибасига эътибор қаратсак, таъ-
лим олувчиларни оилавий ҳаётга тайёрлаш 
мактаб дастурларига киритилган. Хусусан, Шве-
цияда 1942 йилдан, Чехия ва Словакияда 1960 
йилдан буён “Оталик ва оналик тамойиллари”, 
Японияда бошланғич таълимнинг ўзида “Оила-
вий ҳаётга тайёрлаш” курслари ва Польшада 
1973 йилдан “Оиладаги ҳаётга мослашиш” мах-
сус курслари мавжуд. Ушбу курслар ёшларни 
оила тўғрисидаги қонунлар, севги-муҳаббат 
тўғрисидаги тушунчалар, оилада фарзанд кўриш 
психологияси ҳақидаги билимларга ўргатади
1
.
1
http://makarenko-useum.ru “Материалы 8-х междуна-
родных Макаренковских студенческих педагогических 
чтений” Екатеринбург, 7 апреля 2011 г http://makarenko-
museum.ru/news/Ekat/2011/Ekat_2011_cont.htm 
Шунинг учун ҳам бизнинг мамлакатимизда 
ёшларни оилага тайёрлаб боришни мактаб-
гача таълимда оила ҳақида турли роликлар, 
мультимедиа маҳсулотларини намойиш этиш 
орқали, умумтаълим мактаблари юқори синф 
ўқувчиларига “Оила этикаси ва психологияси” 
дарсини киритиш, олий таълим тизимида эса 
“Оила психологияси” курсини ўқув дастурига 
киритиш мақсадга мувофиқдир.
Бунинг учун объектив асос сифатида ёшлар-
нинг оилавий ҳаёт ҳақидаги тасаввурларини 
илмий-амалий жиҳатдан ўргандик. Жумладан, 
ҳарбий тизимдаги аскарлар ҳамда курсантлар-
нинг ва умумтаълим мактабларидаги юқори 
синфда таҳсил олаётган қизларнинг оилавий 
ҳаётга оид тасаввурлари ўрганилди.
Биринчи ижтимоий – психологик тадқиқот.
Жорий йилнинг июнь-июль ойлари даво-
мида Ўзбекистон Республикаси Қуролли Кучлар 
Академияси, Чирчиқ олий танк қўмондонлик 
мухандислик билим юрти курсантлари ҳамда 
Самарқанд, Фарғона, Андижон вилоятларида 
жойлашган муддатли ҳарбий хизматни ўтаётган 
аскарларда йигитларни оилавий ҳаёт ҳақидаги 
тасаввур ва фикрлари ўрганилди. 
Курсант ва аскарларни саралашда улар-
нинг турли вилоятдан бўлиши, ёшлари ҳар 
хил бўлиши, уйланмаган бўлишига эътибор 
берилди. Тадқиқот ишида жами 500 нафар 
йигитларнинг оилавий ҳаётга тайёргарлик дара-
жасини аниқлашга қаратилган “Йигитларнинг 
оилавий ҳаёт ҳақидаги тасаввурлари” мавзусида 
ижтимоий-психологик сўровнома ўтказилди, 
“Сиз оилавий ҳаётга тайёрмисиз?” мавзусидаги 
аниқ саволлар ҳамда оиладаги муаммоли вази-
ятлар тақдим этилди.