‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi p. S. S u L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni

A tm osfera havosini ifloslan tiru vch i m anbalar. R a s m i y
m a ’lu m o tla rg a q a ra g a n d a , a tm o s fe r a g a d u n y o b o 'y i c h a 50 
m illio n t o n n a h a r xil u g l e v o d o r o d l a r , 260 m illio n t o n n a
oltin g u g u rt oksidlari, 5 0 -60 m illion t o n n a az o t o k sidlari, 2 
m illio n t o n n a d a n o r t i q r o q c h a n g va k u l s i m o n m o d d a l a r
tashlanm oqda. Atmosfera havosining ku n d an -k u n g a, yildan- 
yilga bunchalik ifloslanib borishida avtotransportlarning «aybi» 
borligi yaqqol k o ‘rinib turibdi. Hozirgi kunda d u nyo b o ‘yicha 
500 milliondan ortiqroq avtom obil mavjud b o ‘lib, ular yiliga 3 
milliard tonnadan ortiq uglevodorod yoqilg‘isini sa rflam oqda, 
uning yonishi natijasida atm osferaga ju d a katta m iqdorda zararli 
gazlar ajralib chiqmoqda. Hisob-kitoblarga k o ‘ra, yer yuzasidagi 
barcha avtomobillar bir sutka davom ida atmosferaga 0,5 million 
tonna uglerod oksidi, 1000 to n n a uglevodorodlar, 26 ming t o n n a
azot oksidlari va benzin b u g ‘lari chiqaradi. 100 km. yurgan b itta 
avtom obil bir kishi bir yil d a v o m id a nafas olishi uchun s a r f
bo'ladigan kislorodni yoqib yuboradi. 1 ta yengil avtom obil bir

---

yilda atmosferaga 297 kg zaharli is gazi, 39 kg uglevodorodlardan 
iborat konserogen m od d alar, 10 kg zaharli azot oksidlari, 2 kg 
chang, 1 kg oltingugurt ok sid i va nihoyat 0,5 kg o ‘ta zaharli 
q o ‘r g ‘ o s h in b ir ik m a la r in i ta s h la m o q d a . K a r b y u r a to r li 
dvigatellar bilan ishlovchi avtom obillarning so'ndirgichlaridan 
c h iq a d ig a n a so siy za rarli g azlar uglerod va a zo t o k sid la ri, 
u g le v o d o r o d la r h is o b la n s a , d izel y o n ilg 'is ig a is h lo v c h i 
dvigatellarda azot va oltin gu gu rt oksidlari ham da qurumdir.