Ózbekistan respublikasí joqarí bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministirligi berdaq atíndaǵÍ qaraqalpaq mámleketlik universiteti

Oqiwshilarg’a eksperimentdin maqseti ham wazipalari tusintirip berildi




Eksperimenttin juwmag’i
Eksperimentda 3-klas òquwshilarinan jámi 35 òquwshidan ibarat 9 jasdaģi oqıwshıları qatnastı. Eki klass da ápiwayı gruppalar daǵı ul hám qızlardıń úlesi derlik teń edi 3 e-klassta 5 qız hám 16 er bala, 3a-klassta 9 qiz 5 er bala qatnasti. Qatnasqan oqiwshilar sani 35 olardan 18 oqiwshi er bala ham 16 qiz bala qatnasqan.
Eksperimenttin juwmag’ı boyinsh ‘Eslep qal ham suwretlerdi qayta siz’ metodikasinin 3 klass o’quwshilarinan otkerdim . o’quwshilardin islegen tajriybelerin analizledim. Bul metodikada 35 oquwshi qatnasti ham natiyjesinde
19 oquwshinin eslep qaliw qabileti joqari darejede ekenligin
7 oquwshinin eslep qaliw darejesi ortasha darejede ekenligin
9 oquwshinin eslep qaliw darejesi tomen darejede ekenligin koriwmiz mumkin .
Uluwma ballar jamlenip, balanin maqsetke erisiw motiwi, rawajlaniw korsetkishleri ham awmetsizlikden qashiw korsetkishleri aniqlandi.
Metodikani qollag’andan keyin oqiwshilarda baqlaw qabileti este saqlaw qabiletinin qay darejede joqari darejede ekenligi taliqlanadi
Oqiwshilar har bir basqishdi qanday orinlaw kerekligin tusiniwleri ushin misal retinde suwretlerden biri korsetildi




Nokis qalasi 17-sanli mekteptin 3 ham 3 klass oqiwshilar dizimi
2-keste

Tr	Oquwshilar sani	jili	jasi	klass	Este saqlaw darejesi
1	Abdinasirova Adilya	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
2	Awezmuratov Jandarbek	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
3	Azatova Shahlo	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
4	Allayarov Azamat	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
5	Arslanova Ayda	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
6	Borisbaev Dastan	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
7	Dalmuratov Adilbek	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
8	Dawletbaeva Diana	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
9	Drewal Anvar	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
10	Esnazarov Ayda	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
11	Ibadullaev Isabek	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
12	Ibragimov Jahongir	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
13	Karimbayeva Janat	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
14	Qasimboyev Baburjan	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
15	Qidirbaev Davlet	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
16	Minajatdinova Rafit	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
17	Murat Korkem	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
18	Oralbaev Erpolat	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
19	Orazbaev Dastan	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
20	Oralbaev Raxila	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
21	Polatova Aynura	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
22	Kaniyazova Zarina	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
23	Maxambetova Durdana	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
24	Maxmudova Azizz	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
25	Maxsetova Aselya	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
26	Muratbaev Jaras	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
27	Muratov SHerzod	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
28	Narboyev Meyrambek	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
29	Nurjanov Nurdavlet	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
30	Nurmuxanov Ernur	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
31	Pirniyazova Durdana	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen
32	Sarsenbaeva Tumaris	2014-jil	9 jas	3-klass	ortasha
33	Saylewbekova Tumaris	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
34	Sifatdinova Ayziya	2014-jil	9 jas	3-klass	joqari
35	Turjanov Amiritdin	2014-jil	9 jas	3-klass	tomen

Oquwshilar menen metodikanin qaysi tarepleri kobirek paydali bolg’anligi ham este saqlaw qabiletin qay jerde jaqsilaw mumkinligi haqqinda pikirler almasildi.

Har bir qatnasiwshi ushin jeterli mug’darda qag’az betleri ham siziw asbaplari tarqatildi

JUWMAQLAW

Jumıstıń teoriyalıq bóleginde este saqlawdı úyreniwge qóllawda intellektual process retinde xarakterlenedi. Qandayda bir kisiniń óz tájiriybesin eslep qalıw, saqlaw hám keyinirek tákirarlaw este saqlaw dep ataladı. Bul processler iskerlikte qáliplesedi hám ol menen belgilenedi. Arnawlı bir materialdı este saqlaw turmıs processinde individual tájiriybeni toplaw menen baylanıslı. Klassifikaciyalaw kriteryaına kóre, psixologik este saqlaw este saqlawdıń kóplegen bólek túrleri xarakterlenedi.
Este saqlaw insan psixik ómiriniń eń zárúrli, belgileytuǵın ózgesheligi bolıp tabıladı. Este saqlaw studentke jańa maǵlıwmatlardı alıw, úyreniw, rawajlandırıw hám keleshektegi kásiplik uqıp ushın zárúr bolǵan bilim, kónlikpe hám ilmiy tájriybelerdi iyelew múmkinshiligin beredi. Oqıw procesin basqarıw natiyjeliligi, sonday eken, oqıwshılar este saqlawın rawajlandırıw oqıtıwshınıń didaktik tayınlıǵı sapası menen belgilenedi.
Tálimge tásir qılıw ob'ekti tiykarlanıp shaxstıń intellektuallıq tarawı bolıp tabıladı. Oqıw procesiniń dúzilisi, sonıń menen birge, maqsetli, xoshametlentiretuǵın hám motivatsion, mazmunli, operativ hám nátiyjeli, qadaǵalaw hám sazlaw, bahalaw hám nátiyjeli komponentlerden ibarat. Oqıtıw metodlarınan paydalanıw natiyjeliligi oqıwshılarda este saqlawdıń eń zárúrli túrlerin qáliplestiriwge baylanıslı.
Este saqlawdı jaqsılawǵa túrli faktorlar tásir etiwi múmkin. Nátiyjeli este saqlawdıń eń zárúrli shárti biliw sub'ektiniń aktivligi bolıp tabıladı.
Jumıstıń eksperimental bóleginde eki tupten parq etiwshi este saqlaw túri diagnostikası ámelge asırıldı : 1) materialdı ápiwayı, mexanik este saqlawdı sáwlelendiriwshi nomerler ushın qısqa múddetli esitiw hám 2) quramalı, semantikni sáwlelendiriwshi tekst ushın uzaq múddetli. materialdı eslep qalıw.
Eksperimental izertlewde alınǵan nátiyjelerge tıykarlanıp, tómendegi juwmaqlar shıǵarıw múmkin:. Mektep oqıwshılarında jastan jasqa shekem úyrenilgen este saqlawdıń rawajlanıwı túrli jollar menen júz boladı Oqıwshılar este saqlawınıń rawajlanıwına mektep degi tálim sezilerli dárejede tásir etiwi múmkin.
Izertlew gipotezasi tastıyıqlandi - haqıyqattan da túrli jas daǵı mektep oqıwshılarında hár qıylı este saqlaw túrlerin rawajlandırıwda ayırmashılıqlar bar ekenligi anıqlandi.
Oqıwshılarında hár qıylı este saqlaw túrlerin rawajlandırıw qásiyetlerin anıqlaw ushın bul tema boyınsha keyingi izertlewler oqıtıwshılar ushın nátiyjeli oqıw procesin qurıw ushın ámeliy áhmiyetke iye.

ÁDEBIYATLAR

1. Abramova G. S. Jasqa baylanıslı psixologiya.- M.: Alma Mater, 2005.- 701 b.. Eysenk Xans. Aqılń tábiyaatı aqıl ushın gúres bolıp tabıladı. - M.: Expo-Press, 2002.- 352 b.. Asmolov A. G. Insan este saqlawın shólkemlestiriw principlerı.- M.: Nauka, 1985.- [1;15,18].
2. Atkinson R. Ch. Insan este saqlawı hám tálim procesi.- M.: Mir, 1980;. Baranov S. P. Oqıw procesiniń mánisi.- M.: Pedagogika, 1981.- 287 b.. Burlachuk L. F., Morozov S. M. Psixologiyalıq diagnostika boyınsha sózlik-málimleme.- Kiev: Naukova Dumka, 1989.-[ 2;23,32].
3. velichkovskiy B. M. Zamanagóy kognitiv psixologiya.- M.: Moskva baspası. Univ., 1982.- 334 b.. vertxaymer Maks. Nátiyjeli pikirlew.- M.: Mir, 1987.- 474 b.. Sensor qábiletlerdiń genezisi.- M.: Bilim, 1976,-[3;28]
4. Golubeva E. A. Insan este saqlawınıń individual qásiyetleri.- M.: Nauka, 1980.- [4;29,38].
5. Granovskaya R. M. Ámeliy psixologieste saqlawiń elementleri.- L.: Ledińrad mámleket universiteti baspası, 1988.- 438 b.. Gurova L. L. Pikirlew psixologiyasi.- M.: Per Se, 2005.- [5;40].
6 . Danilov M. A. Sovet mektepte oqıw procesiniń baǵdarı. Onıń háreketlendiriwshi kúshleri // Didaktika tiykarları / ed. B. P. Esipova.- M., 1967.- S. 110 -182.. Orta mektep didaktikasi: Zamanagóy didaktikadiń geypara máseleleri / Ed. M. N. Skatkin.- M.: Bilim.- 1982.- S. 129 – [6;34].
7. Dudkin K. N. vizual aqıl hám este saqlaw.- L.: Nauka, 1985.- 213 b.. Jinkin N. I. Sóylew informaciya dirijyori retinde.- M.: Pikir, 1982.- 167 b.. Zhornik E. v. Ulıwma psixologiya: kognitiv processler.- Xarkov: XNU baspası, 2002.- 68 p.. Zaika E. v. Este saqlawtıń eksperimental psixologiyasi: tiykarǵı usıllar hám izertlew nátiyjeleri.- Xarkov: XGU baspası, 1992.- [7;1,21].
8. Zinchenko P. I. Májburiy este saqlaw.- M.: Nauka, 1961.- [8;19,36].
9. Zinchenko v. P. vizual este saqlawdıń funksional dúzilisi.- M.: Moskva mámleket universiteti baspası, 1980,- 164 b.. Ippolitov F. v. Studenttiń este saqlawı.- M.: Bilim, 1978.- [9;12].

1^ Abramova G. S. Jasqa baylanıslı psixologiya.- M.: Alma Mater, 2005.- 701 b.. Eysenk Xans. Aqılń tábi yaatı aqıl ushın gúres bolıp tabıladı. - M.: Expo-Press, 2002.- 352 b.. Asmolov A. G. Insan yadın shólkemlestiriw principlerı.- M.: Nauka, 1985.- 143 b.

2^ Atkinson R. Ch. Insan yadı hám tálim procesi.- M.: Mir, 1980;. Baranov S. P. Oqıw procesiniń mánisi.- M.: Pedagogika, 1981.- 287 b.. Burlachuk L. F., Morozov S. M. Psixologiyalıq diagnostika boyınsha sózlik-málimleme.- Kiev: Naukova Dumka, 1989.- 200 b.

3^ Podlasy I. P. Pedagogika : Proc.joqarı ped studentleri ushın. sabaqlıq mákemeler.- M.: Tálim: vLADOS, 1996.- 423 p.

4^ Lerner I. Ya. Zamanagóy oqıw procesi teoriyası, onıń ámeliyat ushın áhmiyeti // Sovet pedagogikası.- 1989.- N 11.- S. 10 -17.. Lingart J. Oqıtıw teoriyasınıń aktual máseleleri: intellektual process hám intellektual rawajlanıw / Psixologiya sorawları.- 1984 jıl, N 5, S. 152-157.. Luriya A. R. Úlken yad haqqında kishi kitap. M.: Nauka, 1968.- 134 b.