Ózbekistan respublikasí joqarí bilimlendiriw ilim hám innovatsiyalar ministirligi

Tariyp. Piramida qaptal jaqları júzleriniń jıyındısı onıń qaptal sırtınıń júzi yamasa qaptal sırtı dep ataladı
Tariyp. Eger:
1) piramidanıń tirgegi úzliksiz kópburchakdan ibarat bolsa;
2) piramidanıń biyikligi sol ko 'pburchaknıń orayından o 'tsa, piramida úzliksiz piramida dep ataladı.
Shama menen oylayıq, SAB... F— úzliksiz piramida hám SO onıń biyikligi bolsın. Tariypga kóre, AB=BC=... -FA, O noqat — sol kópburchaknıń orayı bolıp tabıladı. Piramidanıń tiykarında úzliksiz kópburchak jatqanlıǵı hám O noqat onıń orayı bolǵanlıǵınan, bul kópburchakka R= OA=OB=.,. =OF radiuslı sırtqı sheńber sızıw múmkin.
Sol sebepli, SO — piramidanıń biyikliginen ibarat eken, LAOS, A BOS,... A FOS lar eki katetlari (birewi sırtqı sızılǵan sheńberdiń radiusı, ekinshisi piramidanıń biyikligi bolıp tabıladı) boyınsha bir-birine teń bolıp tabıladı:

Ol waqıtta olardıń úshinshi tárepleri de bir-birine teń boladı : AS=BS=... =ES, yaǵnıy úzliksiz piramidanıń barlıq qaptal qırları óz-ara teń boladı. Bunnan, úzliksiz piramidanıń qaptal jaqları óz-ara teń bolıwı kelip shıǵadı. Úzliksiz piramida qaptal jawınıń biyikligi piramidanıń apofemasi dep ataladı. Mısalı, AASBda SKLAB apofemadan ibarat (20. 3- sızılma ).

Endi K noqattı kópburchaknıń orayı 0 noqat penen tutastıramız. SKI AB bolǵanlıǵınan, úsh perpendikular haqqındaǵı teoremadan OAL A5 boladı. Sonday etip, piramidanıń ZSKO qaptal mayı hám tirgegi shólkemlesken eki jaqlı múyeshnıń sızıqli múyeshi boladı. Úzliksiz piramidada apofemalar teń hám piramidanıń tirgegi úzliksiz kópburchak bolıp tabıladı hám demek, piramida tiykarındaǵı barlıq eki jaqlı múyeshler óz-ara teń boladı. Ol halda OK=r (20. 3-shizma) piramida tiykarına ishki sızılǵan sheńberdiń radiusınan ibarat.