Zbekistan respublikasi joqari ham orta arnawli bilimlendiriw ministirligi

Ekstraktsiya uchin isletiletugin suw mugdari kop sarplanadi.

Ottechestvenniy   qant islep shigariw karxanalarinda lablebi bolekleri

quraminda  qantti  ajratip aliw vertikal,  qiyali, shnekuli ,uzliksiz,diffuzion

ustanovkalarda alip bariladi.

Rototsion ham basqa turdegi  apparatlar  kemnen-kem qollaniladi.

Bunday apparatlarda tiykargi talap apparatin jumisshi  koleminde lablebi

boleklerinin bir tekis bolenedi ham ekstragenttin qarama-qarsilliq printsipine

boysinadi.

 Qiyali parlantiriwshi  (US) diffuzion apparatta diffuzion sherbet qaliwinin

texnologiyaliq sxemasi tomendegishe boladi.

---

17

Bul sxema boyinsha lablebi bolekleri  transporter (1) ge beriledi ham

transporter usirtinde ornatilgan lentali tarezi (2 de olshenep issiliq  islew beriwshi

bolim parlantiriwshi uskene  (25) ke jiberiledi .Bunda lablebi bolekleri  isitiladi

ham  temperaturasi 72

0

C (120 % lablebi  mugdarina salistirmali) bolgan diffuzion

sherbet penen daslep parlantiladi. Keyin 45-55

0

C temperaturaga shekem suwitiladi

ham nasos arqali  gidrotsiplan printsipi boyinsha  qum uslagishqa  (2) beriledi.

Qum uslagishtan shigindilar tazalanan  diffuzion sherbet (3) mezga uslagishqa

tusedi. Bunda diffuzion sherbet  mezgaten ajratiladi ham xlur menen tazalaw Ushin

Jane parlantirgishqa  (25) jiberiledi.

Issiliqalmasiwshi 3 (4) te 85

0

C temperaturaga shekem  isitilgan diffuzion

sherbet (300% lablebi  mugdarina salistirganda) parlantiriwshi Uskenenin

aralashtirgichina  beriledi. Parlantirgishtan sherbet ham lablebi bolekleri menen n

aralashqan  temperaturasi  75

0

C bolgan aralaspa (400%  lablebi mugdarina

salistirganda) nasos arqali  kolonnali diffuzion apparattin (5) ajratqishina  (21)

jiberiledi. Ajiratqish lupusutlari bolgan hamlten ibarat. Ajiratqishga  kelip tusken

aralaspa mana suw vall jardeminde suw menen aralasadi. Diffuzion sherbet

qolunnaten shigip gurizuntal jaylasqan elekten (22) ham  qum Uslagish (24) ten

otedi ham ekii potokqa bolinedi. Birinchi potuk issiliqalmasiwshi 3(4) arqali

Parlantirgish (25) tin aralaustirgichiqa tusedi, ekinshi  potok bolsa  bolsa tep-

luubmendi 3 ke tuspesten parlantirgishga  keledi.

 Qantsizlastirilgan lablebi bolekleri quraminda  85 ke jaqin qugaq zatlari

boladi. Bul bolekler (10)transporter arqali shnekuli suw ajiratqishqa ag), onnan

bolsa vertikal jaylasqan jompresslew (13) uskenesine jiberiledi . Suw ajiratqish

ham pressute ajratib alingan suw mezgauslagishda (11) mezgaten ajratiladi ham

(20) idisqa  kelip tusedi. Bul idisutan trubali teploobmendi 3 (14) ke nasos

jardeminde jiberiledi, bunda issiliq islew berilir, 85-90

0

C temperaturada sterillaw

Ushin par menen islewshi isitqich uskenesi (18)ke jiberiledi. Sterillangan suw

tindirgich (19)  kelip tusedi, bul jerde shokpeden  ajratiladi ham tepluubmndi 3

(14) arqali diffuzion apparatqa jiberiledi. Bul apparatda suw wg-woS

temperaturaga shekem suwitiladi.

Sherbet  ajratip aliw uchin isletiletugin suw 72

0

C temperaturaga shekem

isitiladi (1) uskene sulfitatsiyalanadi ham (17) jiynagish idisi arqali diffuzion

apparatqa jiberiledi. (20) jiynagish  idisqa  kelip tusken suwdi tazalawdi jaqsilaw

ma qsetinde ogan  formalin  qosiladi. Suwfitatsiyalanan suwga bolsa (lablebi

mugdarina salistirganda 0,03-0,05%) ammoniylanbagan superfosfat  qosiladi.

 Kolonnali diffuzion apparatlar juda sezgir boladi. Suwnin Uchin apparatqa

qayta islew uchin  keletugin lablebi boleklerinin sapasi jaqsi boliwi  kerek. Eger

bolekler sapasi tomen bolsa, apparattan chigatugin diffuzion sherbet mugdari

tezde  kemeyedi.

 Kolonnali diffuzion aparatlar bir  qatar  qamisliqlarga iye. Bular: apparatda

sherbet ham lablebi boleklerin  qisqa muddette isitip bolmawi diffuzion sherbetke

issiliq  islew beriw Uchin  qosimsha teploobmendi 3 ham  kop mugdardagi onimdi

jiberiwde isletiletugin  qosimsha nasoslardi apparatqa ornatiw sharasii joqligi.

Biraq suwgan qaramasutan Bunday apparatlar jaqsi isleydi,  korrroziyaga chidamli

ham basqa  apparatlarga salistirganda  azgantay jerdi iyeleydi.

---

18

Diffuziya protsessi basqa apparatlarda ham alip bariladi. Bunday

apparatlarga PDS markali  qiya shnekuli diffuzion apparat ham DDS markali

diffuzion apparat  kiredi.

PDS markali diffuzion apparatda diffuzion sherbetti ajratib aliw

texnologiyaliq sxemasi  tomendegi syrette keltirilgen.

 Bunda:

1-transporter, 2-shigariw mexanizmi, 3-jiynagish, 4-jiynagish, 5-diffuzion

apparat, 6-2 uzin shnekler, 7- quntrlupasutlar, 8-parli  kameralar, 9-lentali tarezi,

10-transparter, 11-bunker, 12-elekli  azera

---

19

Bul apparattin  korpusi 11

0

C  qiyali muyeshte fundamentke ornatilgan.

Apparat shartli rawishte otewdi sektsiya parli  azeraten ibarat. Apparat ishinde

tomengi ham joqari privudlar jardeminde sinxun xaraketlenuwchi 2shnek bar. Bul

shneklerdin  xaraketleniwi natijesinde diffuzion apparat  korpusina  kelip tusken

lablebi boleqleri suw menen jaqsilab aralasadi.

Taza suw apparatnin I sektsiyasina jompresslanan suw bolsa I ham II

sektsiyalarga beriledi.Payda bolgan aralaspaten diffuzion sherbetti ajratib aliw

Uchin elekuli  qamerada ham qum payda  etiledi ham nasos jardeminde diffuzion

sherbet ajratib alinadi.

DDS markali diffuzion apparat PDS markali diffuzion apparattan shneklerdin

duzilisi ham ornatiw  konstruktsiyasi ham jomni ajratuvchi mexanizmi menen parq

qiladi.