Ózbekistan respublikasi joqari hám orta arnawli blimlendiriw ministirligi

Ulıwma til bilimi barlıq dunya tilleri ushın ortaq, ulıwma bolǵan máslelerdi úyretedi. Máselen, tildiń anıqlaması, tildiń tábiyatı, tildiń payda bolıwı hám rawajlanıwı, til hám oylaw, til hám onıń basqa tiller menen baylanısı hám t.b. Bul túsinikler barlıq tillerde de birdey mazmunǵa iye boladı.
Jeke til bilimi anıq bir tildiń ózine tán bolǵan seslik dúzilisin, sózlik quramın, sóz jasalıw jolların, grammatikalıq qurılısın úyrenedi. Jeke tildi izertleytuǵın ilim sol tildiń atı menen ataladı. Máselen: qaraqalpaq til bilimi, ózbek til bilimi, nemic til bilimi hám t.b
Til haqqındaǵı ilim jeke tillerdi úyreniwden baslanǵan. Al, ulıwma til bilimi jeke tillerdi úyreniw, olar arasındaǵı ulıwmalıqtı hám jekelikti úyreniw nátiyjesinde dóregen.
²Til qurılısn izertlew – jeke til bilimi úyretetuǵın tiykarǵı hám baslı máslelerdiń biri. Usıǵan sáykes jeke til bilimi fonetika, leksikologiya, grammatika sıyaqlı tarawlarǵa bólinedi.
Fonetika (grekshe – ses) tarawında ádebiy tildiń seslik dúzilisi, dawıslı hám dawıssızlardıń quramı, bóliniwi, buwın, pát, imla hám taǵı basqalar úyreniledi. Fonetika ulıwma fonetika hám jeke fonetika bolıp jeke fonetikanıń ózi sıpatlama fonetika, tariyxıy fonetika, salıstırma fonetika bolıp bólinedi.
Leksikologiya (grekshe, lexikos – sóz, logos – ilim) leksikalıq birlikler, olardıń mánileri, kelip shıǵıwı boyınsha túrleri, rawajlanıw nızamlıqları boyınsha úyreniledi. Bul taraw da semosiologiya, etimologiya, leksikografiya, fraziologiya hám basqa tarawlarǵa bólinedi.
¹Grammatika – (grekshe – hárip, jazıw óneri) sózlerdiń qurılısı hám olardıń qarım-qatnası úyrenilip, bul taraw da óz gezeginde morfemika, sóz jasalıw, morfologiya, sintaksis sıyaqlı tarawlarǵa bólinedi.
Til bilimniń kórsetilgen tarawlardan basqa da tarawları bar. Olar dialektologiya, stilistika, punktuaciya hám t.b. Til bilimin bunday tarawlarǵa bóliw tildi tereńrek úyreniwge járdem beredi.
II BAP. Affiksaciya usılı

1.