Ўзбекистон республикаси фуқаролик кодексига ш а р ҳ 1-жилд

249-модда. Қарзни депозитга қўйиш йўли билан 
мажбуриятни бажариш
Қарздор ўзи тўлаши лозим бўлган пул ёки қимматли қоғозларни 
нотариуснинг депозитига, қонунда белгиланган ҳолларда эса суднинг 
депозитига қўйишга ҳақли, башарти мажбурият қарздор томонидан 
қуйидагилар туфайли бажарилиши мумкин бўлмаса:
1) мажбурият бажарилиши лозим бўлган жойда кредитор ёки 
ижрони қабул қилиб олиш учун у вакил қилган шахс бўлмаса;
2) кредитор муомалага лаёқатсиз бўлса ва унинг вакили бўлмаса 
ёки вакил рози бўлмаса;
3) мажбурият бўйича ким кредитор эканлиги хусусида аниқлик 
йўқлиги кўриниб турган бўлса, хусусан бу ҳақда кредитор билан бошқа 
шахслар ўртасида низо чиққанлиги муносабати билан;
4) кредиторнинг ижрони қабул қилишдан бўйин товлаши ёки унинг 
томонидан бошқача йўл билан кечиктирилиши муносабати билан.
Пул суммасини ёки қимматли қоғозларни нотариус ёхуд суднинг 
депозитига қўйиш мажбуриятни бажариш ҳисобланади.
Депозитига пул ёки қимматли қоғозлар қўйилган нотариус ёхуд суд 
кредиторни бундан хабардор қилади.
1. ЎзР ФКнинг 249-моддасида қарздор тўлаши лозим бўлган 
пул ёки қимматли қоғозларни нотариуснинг депозитига, қонунда 
белгиланган ҳолларда эса суднинг депозитига қўйишнинг батафсил 
рўйхати белгиланган. Пул ёки қимматли қоғозларни кредиторга 
топшириш учун нотариус томонидан депозитга қабул қилиш 
мажбуриятни бажариш жойида амалга оширилади (ЎзР нинг 1996 
йил 26 декабрдаги № 343-I-сонли «Нотариат тўғрисида»ги қонуни, 
74-м.). Пул маблағларини кредиторнинг ҳисоб варағига ўтказишни 
қарздор жойлашган ердаги (яшаш жойидаги) нотариус ёки суд 
депозитига ўтказилиши орқали мажбуриятни ижро этиш масалан, 
тугатиш бошқарувчиси томонидан амалга оширилиши мумкин, бу 
ҳақда кредиторга хабар қилинади (ЎзР нинг 1994 йил 5 майдаги 
«Банкротлик тўғрисида»ги қонуни (янги таҳрир) № 1054-XII-сон, 
138-м.).
Таъкидлаш жоиз, мазкур модданинг 1-қисмида кўрса тилган 
ижро ни депозитга ўтказишга оид барча асослар қарздор томонидан 
мажбуриятларни бевосита кредиторнинг ўзига бажариш нинг юри-

---

608
III бўлим. мАЖБУРИЯТ ҲУқУқИ
дик ёки амалий имкониятлари мавжуд бўлмаган ҳолатларни жам 
этган.
2. қарздорнинг тегишли пуллари ёки қимматли қоғозларини 
кредитор номига очилган депозитга ўз вақтида киритилиши мажбу-
рият бажарилган ҳолатга тенглаштирилади. Бинобарин, қарздор 
ўз мажбуриятини бажарган ҳисобланади ва тегишли равишда қарз 
суммасига фоизлар, шу жумладан, ЎзР ФКнинг 327-моддасида кўзда 
тутилган фоизлар ҳисобланмайди.
Депозитига пул ёки қимматли қоғозлар қўйилган нотариус ёхуд 
суд кредиторни бундан хабардор қилади. қарздор ўз мажбурият-
ларини бажариш мақсадида депозитга маблағ киритганлиги 
тўғрисидаги нотариус ёки суднинг хабарномасини олган кредитор 
ижрони қабул қилиб олмаса, ЎзР ФКнинг 337-моддасига мувофиқ 
кечиктирган деб ҳисобланади.
Айтиш ўринлики, кредитор депозитда сақланаётган мажбурият 
суммасини олмаган тақдирда, мазкур сумма қонун ҳужжатларида 
назарда тутилган тартибда давлат эгалигига ўтади. хусусан, ЎзР 
«Банкротлик тўғрисида»ги қонунининг 138-моддасига кўра, мазкур 
сумма нотариус ёки суд депозитига ўтказилган пайтдан эътиборан 
уч йил ичида кредитор томонидан олинмаса, бу сумма тегишинча 
нотариус ёки суд томонидан давлат бюджетига ўтказилади.