Ўзбекистон республикаси фуқаролик кодексига ш а р ҳ 1-жилд

кредиторнинг ҳуқуқлари
Қарздорлар шерик бўлиб мажбурият олганида кредитор ҳамма 
қарздорлардан мажбуриятни солидар бажаришни ҳам, уларнинг ҳар 
биридан алоҳида-алоҳида бажаришни ҳам, шу билан бирга қарзни тўла 
ёки унинг бир қисмини бажаришни ҳам талаб қилишга ҳақли.
Солидар қарздорларнинг биридан тўлиқ қаноатланмаган кредитор 
ололмаган нарсасини бошқа солидар қарздорлардан талаб қилиш 
ҳуқуқига эга.
Солидар қарздорлар мажбурият тўла бажарилгунича бурчли бўлиб 
қолаверадилар.
1. ЎзР ФКнинг 252-моддаси мазмуни қарздорлар солидар 
жавобгарликка эга бўлган ҳолатларда кредитор томонидан талаблар-
ни қўйиш ҳуқуқини амалга ошириш тартибини белгилашга 
йўналтирилган. Кредитор барча қарздорларга талаб қўйиши мумкин 
бўлгани каби, уларнинг ҳар бирига алоҳида тўлиқ равишда ёки 
қарзнинг бир қисмига талаб қўйишга ҳақли.
қарздорлар солидар мажбуриятга эга бўлган ҳолатда то мажбу-
рият тўлиқ ижро этилмагунга қадар жавобгар бўлиб қоладилар. 
Ўз навбатида, солидар мажбуриятнинг солидар қарздорларнинг 
биттаси томонидан тўлиқ бажарилиши ҳам солидар мажбуриятнинг 
бекор бўлишига олиб келади, шу боис қолган қарздорлар кредитор 
талабини бажаришдан озод бўладилар (ЎзР ФК, 254-м. 1-қ.).
253-модда. Солидар қарздорларнинг кредитор талабларига 
қарши эътирозлари
Қарздор солидар бўлиб мажбурият олган тақдирда бошқа қарз-
дор ларнинг кредитор билан мазкур қарздор қатнашмайдиган муноса-

---

611
21-боб. мажбуриятларни бажариш
батларига асосланган эътирозларни кредиторнинг талабларига қарши 
қўйишга ҳақли эмас.
ЎзР ФКнинг 253-моддасида қарздор томонидан бошқа қарздор-
ларнинг кредитор билан мазкур қарздор қатнашмайдиган муноса-
батларига асосланган эътирозларни кредиторнинг талабларига қарши 
қўйишига йўл қўйилмаслиги белгиланган. Агар харидор шартномада 
солидар деб эътироф этилган бир неча сотувчи билан олди-сотди 
шартномасини тузган бўлса, товарни етказиб бериш кечиктирилиши 
мумкинлиги борасида қарздорлардан бирига харидорнинг бер-
ган розилиги бошқаларни товарни ўз вақтида етказиб бериш 
мажбуриятидан озод қилмайди.
ЎзР ФКнинг 235-моддаси, 2-қисмида кўрсатиб ўтилган муноса-
батлар ҳам шу каби тартибга бўйсунади, яъни мажбуриятда 
қарздор томонида иштирок этган шахслардан бирига кредитор 
билдирган талабларнинг ҳақиқий эмаслиги, шунингдек, бундай 
шахсга талаб қўйишга доир даъво муддати ўтиб кетганлиги креди-
торнинг қолган шахсларга бўлган талабларига ўзича дахл этмайди 
(таълуқли эмас).
Бироқ қарздор кредиторнинг талабига қарши эътироз билдир-
ганда, бошқа қарздорларда мавжуд эътирозларни рўкач қила 
олмайди. масалан, агар қарздорлардан бирида кредиторга нисбатан 
муқобил (қарши) талаб қўйиш имконияти бўлса ва ана шу талабни 
ҳисобга ўтказиш орқали кредиторнинг талаби қисман сўндирилса, 
бошқа қарздор жавобгарликдан қутулиш учун ана шу эътирозни 
рўкач қилиб кўрсатишга ҳақли эмас.