Ўзбекистон Республикаси халқ таълими вазирлиги Қўқон давлат педагогика институти

АМАЛИЙ ТАВСИЯЛАР

Дзюдо кураши бўйича малакали спортчиларни тайёрлашда бир кунда ҳар неча машғулотда доимий равишда юкламалар катталигини ошириб бориш тан боғлиқ ишларга амал қилиб келинмокда ва бир хил тоифага боғлиқ улган микроциклларда машғулот воситалари ва уларни алмаштириб ўтказиш ортиби тавсифига мансуб эмаслиги таҳлилий таққосланса, бу ҳолда мақсадли натижаларни кўриш мумкин эмаслиги аниқ.

Шуни таъкидлаш жоизки, бугунги кунда юқори малакали дзюдочиларни тёрлаш амалиётида махсус ва мусобақаолди тайёргарлиги босқичларида роли катталикдаги ва йўналишдаги машғулотларни алмашлаб ўтиш тизимини такомиллаштириш талаб қилинади. Шу нуқтаи назардан, организм иш билиятининг тикланиш жараёнлари хусусиятларига кўра, юкламаларнинг йўналишларини талаб даражасида ўзгартириш ҳолатини назорат қилишда педагогик ва тиббий назоратнинг роли муҳим.
1. Машғулот жараёнида юкламалар таъсирида, узоқ давом этган мушак фаолияти натижасида организмда функционал ўзгаришлар рўй беради ва ортчи организмига машғулот мароми даражасини оширишга олиб келадиган юкланиш фазасини бир-бирига боғлиқ бўлган 2та фазага бўлиш таклиф: 1 фаза - дастлабки тикланиш, бу бир неча дақиқадан бир неча
атгача давом этиши мумкин. 2 фаза - организм тизимларида жавоб ҳосил бўлиши учун шароит яратилади. Иккинчи фаза ганизмнинг катта жисмоний юкламаларни кўтара олиш имкониятларини игишда асосий рол ўйнайди. Шунинг учун ҳам микроцикллар тузилишида яарилаётган иш ва дам олишлар алоҳида аҳамиятлидир.
2. Малакали спортчилар тайёрлаш амалиётида кунига икки маротабалик машғулотлар ўтказилиши, улар илмий-услубий асосланган бўлишини таъкидлайдилар. Дзюдо машғулоти шиддатини ошириш организмида чарчаш ва тикланиш жараёнларида, турли аликдаги ва йўналишдаги юкламаларни рационал алмашлаб олиб боришда, хил юкламали машғулотлардан фойдаланиш (катта, аҳамиятли, ўртача, қуйидаги тартибда 4та турга бўлинади: а) узоқ ва қисқа муддатли, махсус чидамлиликни шиддатли ривожлантирувчи машғулотлар; б) махсус куч ва тезлик сифатларини ривожлантирувчи машгулотлар; в) бир неча жисмоний сифатларни бирин-кетин ёки бир вақтда комплекс ривожлантирувчи машғулотлар. Демак, машғулот юкламаларининг катталиги ва йўналишини окилона алмашлаб олиб бориш асосида машғулот жараёнининг шиддатини ва лмарадорлигини анча ошириш мумкин.
3. Спорт амалиётидаги дзюдо машғулотларини режалаштиришда комплекс таъсир қилувчи машғулотларнинг асосий йўналиши сифатида йидаги турларни киритиш мумкин:
- узоқ давом этадиган ва қисқа давомийликдаги шиддатли, махсус чидамлилик, тезкорлик ва кучлилик сифатларини ривожлантиришга қаратилган машғулотлар;
- бир вақтда ёки бирин-кетин бажариладиган ва давомийлик жиҳатидан зоқ чўзилувчи, аэроб иш қобилиятида чидамлилик сифатини оширишга йўналтирилган машғулотлар.