Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

тос», яъни муқаддас ёғ суртилган, мессия (маҳдий) деган 
маъноларни англатади.
Фаластин милодий I асрда Рим империясининг провин­
ция (вилоят)ларидан бири бўлган. Бу даврда Рим жамияти­
нинг инқирози унинг провинцияларида янада кескин туе 
олган. Фаластинда яшовчи яҳудийлар империяга бўйсунди- 
рилган бошқа халқдар қатори, мустамлакачилар ва маҳат- 
лий ҳукмдорларнинг зулм идан эзилганлар. Шу боис, норози 
халқ мустабид тузумга қарши кураш олиб борган. Лекин чи- 
риган империя ҳанузгача катта ҳарбий қудратга эга бўлган- 
лиги сабабли, қўзғолонларни шафқатсизлик билан бостир 
ишга қодир эди. Узоқ вақт давом этган курашнинг мунтазам 
бостирилиши натижасида мазлум халқ орасида адолатсиз 
тузумни йўқ қилиб, илоҳий подшолик қурадиган халоскор- 
мессия (маҳдий) тўғрисидаги ғоя юзага келган. Айни пайт­
да, халқнинг эзгу-ниятларидан ўз мақсади йўлида фойдала- 
нишга интилувчилар, айрим зоҳидлар, диний мазҳабларнинг 
вакиллари, ҳатто таваккалчи лўтгивозлар ўзларини маҳдий 
деб эълон қилганлар.
Мессиячилик қаракати одатда мустабид тузумга қарши 
умумха!Қ қуролли кураши ва унинг шафқатсизларча бости­
рилиши билан якунланар эди. Шунинг учун ҳукумат мессия­
чилик \аракатига қарши кескин кураш олиб борган. Бироқ
117

---

давлатнинг унга қарши кескин тадбирлари мессиячилик ҳара- 
катини узил-кесил йўқота олмаган.
Мессиячилик ҳаракати давлат ҳокимиятига, уни қўллаб- 
қувватловчи расмий мафкурага ва динга ҳам қарши бўлган. Шу 
боис улар \окимиятнинг мессиячиликка қарши кескин кура- 
шини қўллашлари билан бирга, унда фаол иштирок этганлар.
Милодий I асрда Фаластинда мессиячилик ҳаракати шу