асос солган, иудаизм ақидаларини танқид қилиб, христи
анлик таълимотига ўхшаш ғояларни тарғиб қилган тарихий
шахс яшаганлиги тўғрисида маълумотлар мавжуд.
Диншунослик христианликнинг вужудга келиши муам-
мосини ўрганар экан, Исонинг ҳаёти ва фаолияти ҳақида
баҳс юритувчи бу икки мактабдан бирининг қарашлари тўғри
эканлигини исботлашга ҳаракат қилмайди. Айни пайтда,
масалага илмий ёндашув милодий I асрда Фаластинда иуда
измнинг мазҳабларидан бирига асос солган ва унинг иудаиз-
мдан фарқ қиладиган диний таълимотнинг шаклланишига
сабаб бўлган шахс яшаганлигини инкор этмайди.
Шундай қилиб, иудаизмнинг мазҳабларидан бири сифа
тида вужудга келган христианлик узоқ давом этган иэланиш-
лар жараёнида мустақил диний таълимотга айланган. Исо
120 -
Масиҳ иудаизмда мавжуд камчиликларни танқид қилар экан,
янги динга асос солишни мақсад қилиб қўймаган. У иудаизм-
даги жаҳолат, бутпарастликни кучайтирувчи жиҳатларни
ўзгартиришга, \аддан ортиқ маросимчиликка чек қўйишга
ва шу йўл билан уни такомиллаштиришга ҳаракат қилган.
Яҳудий коҳинлари Исонинг таклифларини рад этганлар ва
Исони куч ишлатиб ўз ғояларидан воз кечишга мажбур қил-
моқчи бўлганлар. Лекин бундай ҳаракатлар зое кетган ва ку-
рашувчи тарафлар ўртасидаги ихтилофлар тобора кенгайиб
борган. Исо иудаизмдан тобора йирок^ашган ва унинг гояла
ри янги диний таълимотга асос қилиб олинган.
Манбаларда қайд қилинишига кўра, Исо дастлаб диний
қарашларни Фаластиннинг Капернаум ша\ри атрофида
жойлашган қирликларда тарғиб қилишдан бошлаган («Нагор
ная проповедь»)1. Исонинг ҳаварийларга қарата сўзлаган нутқ-
Do'stlaringiz bilan baham: |
