Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

ёнида у нафақат ахлоқий-маънавий, балки эстетик восита- 
лардан ҳам фойдаланади. Масалан, диний маросимлар ўтка- 
зиладиган жойлар — масжид, черков, синагогаларни безаш- 
га катга эътибор берилади. Бундай жойларда булган киши­
нинг руҳиятида ўзгаришлар юз беради. Буни христианлик­
нинг католицизм йўналиши мисолида \ам кўрсатиш мум­
кин. Черковнинг ички ва ташқи қисмлари рассомчилик, 
ҳайкалтарошлик асарлари билан безатилади, маросимларга 
тантанали туе берилади, хор ва орган мусиқасидан фойда- 
ланилади. Диндор черковдан ўзини енгил ҳис қилиб чиқади, 
диний билими кенгаяди, эътиқоди мустаҳкамланади.
Ислом динида ҳам бадиий-ҳиссий усуллардан усталик.. 
билан фойдаланилади. Масалан, Қуръонни ёки бирор-бир 
дуони қироат билан ўқиш, оғзаки нутқ маданияти, нотиқ- 
лик санъати усулларидан фойдаланиш ёрдамида бажарила- 
ди. Таъкидлаш жоизки, аксарият дин пешволари ва аллома­
лар нутқининг таъсирчанлиги ҳатто баъзи машҳур профес- 
сорларникидан \ам устун туради.
Дин таркибида эътиқод ҳам муҳим ўрин эгаллайди. 
Эьти- 
қод —
кишининг муайян ҳодиса, унинг хосса ва хусусиятлари 
ҳаққоний эканлигига ишончи. Ишонч эътиқоднинг асосини 
ташкил этади. Бироқ ҳар қандай ишонч ҳам эътиқодга айла- 
навермайди. Гарчи ишонч ва эътиқод бир-бирига жуда яқин 
ва ўхшаш бўлса-да, бироқ улар ўртасида фарқ ҳам мавжуд. 
Одатда, эътиқод деганда диний эътиқод тушунилади. Асли-
19 -

---

да, эътиқод диний ҳам, дунёвий ҳам бўлиши мумкин. Диний 
эътиқод ғайритабиий кучлар ва ҳодисаларга ишониш, сиги- 
ниш орқали шаклланади. Эътиқоднинг дунёвий кўриниши эса