Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги академияси

Ҳуқуқий нигилизм Нигилизм (нигилизм, яъни лотинча «nihil» сўзидан олинган бўлиб, «ҳеч нарса» деган маънони англатади) уму­ман субъектлар (гуруҳлар, синфлар)нинг муайян қадриятларга, нор­малар, қарашлар, орзу-интилишларга, инсон ҳаётининг айрим, кўпинча эса барча томонларига салбий муносабатини ифодалайди.
Ҳуқуқий нигилизм – ижтимоий нигилизмнинг кўринишларидан биридир. У моҳиятан ҳуқуққа, қонунларга, норматив тартибга сал­бий, инкор қилувчи, ҳурматсизлик муносабатида бўлиш демакдир.
Ҳар қалай, ҳуқуқий нигилизм қонун талабларини онгли ра­вишда инкор этишдан иборат бўлса-да, у жинояткорона мақсад би­лан амалга оширилмайди. Ёвуз мақсаднинг мавжудлиги ҳуқуқий онгнинг бутунлай бузилган, энг оғир шаклини келтириб чиқаради.
Ҳуқуқий идеализм. Агар ҳуқуқий нигилизм ҳуқуқни назар-пи­санд қилмаслик ёки уни инкор этиш ҳисобланса, ҳуқуқий идеализм ҳуқуқни ҳаддан ташқари юксак баҳолаш, идеаллаштиришни англа­тади. Иккала ҳодиса ҳам ҳуқуқий саводсизлик, ҳуқуқий онг яхши ривожланмаганлиги, сиёсий-ҳуқуқий маданият пастлигининг нати­жасидир. Гарчи ҳуқуқий идеализм ҳуқуқий нигилизм каби кўзга яққол ташланмаса-да, бу ҳодиса давлатга, жамиятга ҳуқуқий ниги­лизмдан кам зарар етказмайди.
Шундай қилиб, бир-бирини озиқлантирувчи ҳуқуқий ниги­лизмга ҳам, ҳуқуқий идеализмга ҳам барҳам бериш муҳим ва зарур­дир. Зеро, ҳуқуқий нигилизм ҳам, ҳуқуқий идеализм ҳам ҳуқуқий маданиятсизликнинг умумий нохуш кўринишидир. Ҳар иккала ҳо­латда ҳам: 1) қонунлар назар-писанд қилинмайди, очиқ-ойдин бузи­лади, ижро этилмайди, қадрланмайди, иззат-ҳурмат қилинмайди; 2) аксинча, қонунларга барча муаммоларни бир зумда ҳал қилишга қодир мўъжизакор кучга эга бўлган ҳужжат сифатида қаралади. Де­мак, уларни бартараф этмасдан туриб ҳуқуқий давлат ғоясини рўёбга чиқариш мумкин эмас.
21-§. Ҳуқуқий маданият тушунчаси ва даражалари.

Маънавий-ахлоқий ва ҳуқуқий қадриятлар тизими сифатида ҳуқуқий маданият ҳуқуқий ҳолат ривожининг эришилган даража­сида, норматив ҳуқуқий ҳужжатларда, ҳуқуқий онгда ўз ифодасини топади. Уларга мувофиқ равишда қонунга итоаткор ҳаёт тарзи шаклланади ҳамда мамлакатда ҳуқуқ-тартибот режимини ўрнатувчи ижтимоий муносабатларни ҳуқуқий тартибга солиш амалга ошири­лади.