Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

Собиқ совет психологиясида шахс тузилишига доир қатор манбалар 
келтирилган.
Жумладан, С.Л.Рубинштейн бўйича шахс тузилиши қуйидаги 
кўринишга эга: 
1.Йўналганлик - эҳтиѐжлар, қизиқишлар, идеаллар, еътиқодлар фаолият ва 
хулқнинг устувор мотивлари ҳамда дунѐқарашларда ифодаланади. 
2.Билимлар, кўникмалар, малакалар - ҳаѐт ва фаолият жараѐнида эгалланади. 
3.Индивидуал 
типологик 
хусусиятлар 
- 
темперамент, 
характер, 
қобилиятларда акс этади. 
К.К.Платонов таълимотига кўра шахс тузилиши қуйидагича шаклга эга: 
1.Йўналганлик 
осттузилиши 
- 
шахснинг 
аҳлоқий 
қиѐфаси 
ва 
муносабатларини бирлаштиради. Унда ҳаракатчанлик, барқарорлик жадаллик 
кўлами (ҳажми) даражаларини фарқлаш лозим. 
2.Ижтимоий тажриба осттузилиши - таълим натижасида шахсий 
тажрибада эгалланган билимлар, кўникмалар, малакалар ва одатларни қамраб 
олади. 
3.Психологик акс эттириш шакллари осттузилиши - ижтимоий турмуш 
жараѐнида шаклланувчи билиш жараѐнларининг индивидуал хусусиятлари. 
4.Биологик шартланганлик осттузилиши - мия морфологик ва физиологик 
хусусиятларига муайян даражада боғлиқ бўлган патологик ўзгаришларни, 
шахснинг ѐш, жинс хусусиятларини ва унинг типологик ҳолатларини 
бирлаштиради. 
А.Г.Ковалѐв талқинига биноан шахс қуйидаги тузилишга эга: 
1.Йўналганлик - воқеликка нисбатан инсон муносабатини аниқлайди, унга 
ўзаро таъсир этувчи ҳар хил хусусиятли ғоявий ва амалий установкалар, 
Yunalganlik 
Bilim, ko'nikma, 
malaka 
Individual psixologik 
xususiyatlar 
Ehtiyoj, qiziqish, ideal faoliyatdagi yetakchi 
motiv, xulq-atvor va dunyoqarash ishonchni 
yuzaga kelishi 
Bilish faoliyati va hayot jarayonida egallanadi 
Qobiliyat, 
xarakter, 
temperament

---

102 
қизиқишлар, эҳтиѐжлар киради. Устувор йўналганлик шахснинг барча психик 
фаолиятини белгилайди. 
2.Имкониятлар 
- 
фаолиятнинг мувафаққиятли амалга оширишини 
таъминловчи тизим, ўзаро таъсир этувчи ва ўзаро боғлиқ бўлган турлича 
қобилиятлар. 
3.Характер - ижтимоий муҳитда шахснинг хулқ-атвор услубини аниқлайди. 
Одамнинг руҳий ҳаѐти шакли ва мазмуни унда намоѐн бўлади. Характер 
тизими иродавий ва маънавий шароитларга ажралади.