Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги

Илмий тадқиқотда моделлаштириш
«Модель» ва «моделлаштириш» тушунчалари. Моделлаштиришда модель ва асл объект ўртасидаги муносабат. Моделлаштириш усули ва унинг турлари. Моделлаштириш усулини универсаллиги. Математик ва компьютерли моделлаштириш. Фанда компьютерли моделлаштириш, ундан фойдаланиш самарадорлиги.
Назарий тадқиқот усуллари
Назарий тадқиқот объекти ва унинг хусусиятлари. Анализ усули. Таҳлил натижаларини тавсифлаш. Таҳлилий тавсифлаш хислатлари. Синтез усулида бирлаштириш ва умумлаштириш қоидалари. Аналогия усули. Аналогия усулини методологик хусусяти ва асосий турлари. Аналогия усулидан фойдаланиш қоидалари. Гипотетик усул. Гипотетик усулнинг умумий, жузъий ва якка кўринишлари. Формаллаштириш усули. Формаллаштириш усулидан фойдаланиш соҳалари. Мавҳумлаштириш усули, унинг методологик самарадорлиги. Умумлаштириш усули. Умумлаштириш назарий тадқиқотнинг самарали усули сифатида. Ғоялар, тамойиллар ва қонуниятлар умумлаштириш усулидан фойдаланиш натижаси сифатида.


Тадқиқотда назарий муаммолар, уларни ҳал қилиш йўллар ва босқичлари
Назарий тадқиқот тушунчаси. Назарий тадқиқот: хусусияти, мақсади ва вазифалари. Назарий муаммо ва уни ҳал қилиш йўллари. Назария тушунчаси, унинг тор ва кенг талқинлари. Назария структураси. Назария ва таълимот; умумийлик ва фарқ. Назариянинг тавсифлаш, тушунтириш ва башорат қилиш функциялари. Назария ва факт, улар ўртасидаги боғланиш. Назарий тадқиқот босқичлари. Назарий тадқиқот жараёни ва босқичлари хусусияда В.П.Бранский ғоялари.


Илмий тадқиқотда аргументация ва бахсни ўтказиш методологияси
Илмий тадқиқот жаарёни ва натижаларини текшириш зарурияти. «Аргумент» ва «аргументация» тушунчалари. Аргумент исботни таркибий қисми сифатида Аргументни чин бўлишини мантиқий қоидалари. Исбот тушунчаси. Исботнинг таркибий қисмлари. Тезис, далил ва намойиш. Тезисни ифодалаш қоидалари. Исботлашда далилни роли ва аҳамияти. Намойишни мантиқий функцияси. Раддия исботни тури сифатида Раддияни ишлатиш ҳолатлари.
Маънавий ҳаётда бахсни вужудга келиши. Фанлар тарихида бахс ва мунозараларни роли ва аҳамияти. Илмий дискуссия тушунчаси. Фан парадигмасини алмашиши шароитида дискуссиядан фойдаланиш зарурияти. Дискуссиянинг самарали хислатлари. Дискуссияни ўтказиш қоидалари. Дискуссияда толерантлик тамойилига таяниш.