Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги бухоро озиқ-овқат ва енгил саноат технологияси институти

ҚАДР-ҚИММАТ - Навоий ўз асарларида инсон қадр-қимматини биринчи ўринга қўяди, номус, орият ва инсоний ғурур тушунчаларининг ўзига хос талқинини беради."Таваккул сифати ва бетавак­куллар мазаммати" шеърида мутафаккир шоир Яратганга таваккул қилиш ўрнига ўзини тамаъ юзасидан шоҳлар олдида қулдек тутган ялтоқи киши, агар афсонавий қорун бойлигини мўлжалласа-да, унинг насибаси бор-йўғи бир товоқ ош бўлади дейди. Зеро, ундай одам нафси хуружида катта даъво-мақсадларни дарҳол унутиб, ол­дига ташлаб қўйилган суяк билан овора бўлиб қолаверади: кичик бир товоқдаги ош учун қуллик қиладиган бундай инсон юига улкан қозоннинг қоракуяси муносибдир:
Таваккулдни улким қўюб хотирға,
Тушар шоҳ оллинда қуллук ҳавоси.
Насиби онинг бир аёқ ош эрур,бас,
Агар ганжи қорун эрур муддаоси.
Биравким, бир аёқ ош учун қул, -
Юзига керакдур қозоннинг қароси.
ЛАЗЗАТ - Инсон фаолиятида икки хил муносабатни фарқламок лозим: лаззат ва фойдали интилиш. Лаззат факат биргина худодан; қолган ҳамма нарсалар фойдаланиш объекти ҳисобланади. Ердаги неъматлар фақат ердан ташқаридаги неъматларни тарғиб қилиш учун воситадир. Худодан қувонч туйгун-у лекин ундан фой­даланма, ердаги неъматлардан фойдалан-у, лекин улардан қувонч туйма. Августин ахлоқий таълимоти ана шу талабдан келиб чиқади.
Лаззат нарсаларнинг маза-таъм билиш аъзолари орқали сези­адиган хусусияти; маза, таъм. Овқатнинг лаззати. Анжирнинг лаззати.
[кўчма маънода] Ҳузур-ҳаловат ҳисси; маза, нашъа, завқ. Меҳнат лаззати. Дунё лаззатлари. Уйқу лаззати. Осон ишда лаз­зат бўлмайди.
Соҳилларни айланиб,
Ўтирамиз оқшомлар.
Кеч лаззатига қониб,
Роҳатланади танлар. Туроб Тўла.
Валла лаззатни ҳамма ерда ҳамма интиладиган, руҳ ва вужуд завқланишини ўз ичига олган неъмат деб атайди. У - ҳамма инти­лишларнинг мақсади, ягона неъмат; ҳеч ким қандайдир мақсадлар учун лаззатланмайди, зеро лаззатнинг ўзи - мақсад. Августиндан фарқли ўлароқ, Валла, муҳаббат лаззатга ўхшаш, чунки улар ик­кисининг асосида ҳам ҳиссий идрок этиш ётади дейди. Шунинг учун у, Худони фақат Худо бўлгани учунгина севиш керак, деган фикрга қарши боради. Файласуф Худони инсонларга илоҳийлик де­радиган ибтидо сифатида, кўпроқ мақсад эмас, восита тарзида талқин этади, яъни, Худо неъматлар манбаи бўлганлиги учун муҳаббатга лойиқдир.