Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги «электр станция ва подстанцияларнинг электр кисми»


Download 0.59 Mb.
bet19/20
Sana03.11.2023
Hajmi0.59 Mb.
#1743649
TuriПротокол
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20
Bog'liq
СТАНЦИЯ ПОДСТАНЦИЯ-----крилчада

Назорат саволлар.
1. Подстанцияларнинг асбоб-ускуналарини жойлаштириш принциплари.
2.Шахар ва кишлок жойларида урнатиладиган йирик подстанцияларнинг фарки.
3.Таксимлаш курилмаси тушунчаси.
4.Уз эхтиёж истеъмоли тушунчаси.
5.Ишкорли аккумуляторнинг вазифаси ва кулланилиши.
6.Ток релесининг вазифаси.


Таянч иборалар:
Таксимлаш курилмаси, шиналар секцияси, уз эхтиёж истеьмоли, аккумулятор,учиргич ток релеси, ток трансформаторлари.

Маьруза №14


Электр подстанцияларида асбоб-ускуналарни жойлаштириш.

Режа:
1.Электр станция ва подстанцияларнинг асбоб-ускуналарининг узаро жойлашиши.


2. Ерга улагич тузилмалари.
3.Станция ва подстанцияларда бошкариш воситалар.


Фойдаланилган адабиётлар
1.Б.Н.Неклепаев Электрическая часть электростанций и подстанций.Учебник для вузов. М. Энергоатомиздат.1986й. 611бет.
2. А.А.Чунихин Электрические аппараты. Учебник для вузов. М.Энергоатомиздат. 1988й. 713 бет.
3. Б.Н.Неклепаев И.П.Крючков. Электричкская часть электростанций и подстанций. Справичние материалы для курсового и дипломного проектирования. М. Энергоатомиздат.

Электр станция ва подстанция маьлум чегарадаги ерни эгаллайди. Мана шу терреторияда асосий ва ёрдамчи курилмаларни жойлаштириш, умумий техник-иктисодий курсатгичларга катта таьсир курсатади.


Юкорида таъкидлаб утган эдик, подстанциялар асосан 3 куринишда бажарилади.
Кишлок шароитида ишлатиладиган, куввати 160, 100, 63, 40 кВА подстанциялар, очик куринишда бажарилади ва ердан 5-6 метр кутарилади. Бунака подстанцияларнинг «елканли» (мачтовой) дейилади, ердан кутарилганини назарга оалиб. ПУЭ (правила установка электро оборудивиния) электр ускуналарнинг урнатиш коидалари (ЭУК) барча подстанция, таксимлаш ускуналари ва умуман электр курилмаларининг ишлатиш ва урнатиш таьлабларини аниклайди.
Ток утган кисмлар орасидаги масофа ЭУКасосан куйидаги жадвалда курсатилган.



Электр ускунала-рининг номи.

Ускуналар орасидаги масофа мм, кучланиш кВ

6

10

35

110

220

1

Фаза симлари (шиналар) орасида.

90

120

290

700

1700

2

Ток утадиган кисмлар ва девор оралиги

120

150

320

730

1730

3

Панжара тусиксиз кисмлар оралиги.

2000

2000

2200

2900

3800

4

Панжара тусиксиз ва ер оралиги.

2500

2500

2700

3400

4200

5

Кутблар,ажратгичли пичоклар ва шиналар.

110

150

350

900

2000

Подстанция (терреторияси) чегараси 1,8-2м девор билан чеклантирилиши керак.
Электр подстанция ва таксимлаш курилмаларининг асбоб-ускуналарини узаро жойлаштиришни, бевосита Бухоро вилоят электр тармокларининг укитиш полигонида урганилади. Лаборатория ишлар айнан кучланишсиз подстанцияларда бажарилади.
Ерга улаш тузилмалари-электр ускуналари кисмларини ишончли ерга улаш ва каршилиги катта эмас электротехник булади: бу ишчи ЕУТ, химоя ЕУТ ва момакалдирок химоя
Ишчи химоя- меъёрий холатда кучланиш таьсирида булмаган кисмларнинг хизматчиларни химоя килиш максадида ерга улаш. Шу турмушда трансформаторларнинг ЭУЙ, генераторларнинг бефарк нуктасини ерга улаш хам киради.бу ишчи химоя, электр ускунада, шу жумладан технологик дастгохларнинг, масалан токарли станоги, тикув йигирув станок, хуллас барча электр ускуна, асбоб, аппаратларнинг корпуси ерга уланиши керак, киска туташув токига карши.
Фараз киламиз 3 фазали асинхрон мотор, 3 фазали электр тармокда уланган ва ерга улагичи йук.(19-расм)


Расм-19

Бу фаза моторнинг корпуси билан тасодифан киска тутатилганда, хизматчининг кули-оёги оркали ток утади, бу холатни алмаштириш схемаси куйидагича.(расм19 «б»)


Одам (хизматчи) нинг оёк-кул кучланиши фаза кучланишига тенг булиб, унинг баданидан утадиган ток КТ токига баровар.

Бу формулада:
I0 – одам баданидан утадиган ток.
R0 – одамнинг каршилиги.
Iкт – киска туташув токи.
Энди фараз киламизки асинхрон моторнинг корпуси ерга ишончли уланган. (расм-20)
Бу холда алмашиниш схемаси расм-20 «б» дагидек булади
Р

асм-20
Одамдан утадиган ток ЭНА фанидан маьлум формула асосида, куйидагича ёзилади:
Rеу
I0=Iкт---------
Rеу+R0
Бу формула шуни курсатадики одамдан утадиган ток , ерга Rеу улагичнинг каршилигига тугри пропоционал ва каршиликларнинг йигиндисига тескари пропоционал. Яьни бошкача килиб айтганда Rеу канча катта булса одамнинг баданидан утадиган ток шунча катта булади. Шунинг учун ПУЭ-бу каршиликнинг катталиги Rеу≤4ом дан катта булмаслигини талаб килади. Хар йили,хар бир корхона муассасаси, умуман электр ускуналаринингкаршилилигини текширади ва текшириш натижаси асосида акт тузилиб, текшириш хукукига эга корхона томонидан имзоланади.агар шу корхона, муассасасида бирор бахтсиз ходиса руй берса, аввал анашу хужжат талаб килинади. Бу текширишни профилактика, яьни бахтсиз ходиса олдини олиш текширилади.
Бизга маьлумки паст кучланишли электр тармоклари (0,4кВ) 4 симли -3 фаза ва бирта симли-0. нол сими бевосита трансформаторларнинг бефарк нуктаси билан богланган булиб, ерга хам уланган. Агар асинхрон маторнинг корпуси, нол сими Билан богланса одамдан утадиган ток яна камаяди ва реле химояси тизилмаларининг ишлаши яхшиланади.
Химоя ерга улаш тизилмалари –электр станция ва подстанция ларнинг хизматини бажарувчиларнинг хавсизлиги учун кулланилади. Трансформатор, аппаратлар ва хоказолар яьни КТ режимида кучланиш пайдо булиши эхтимоли бор,метал кисмлар ерга уланади, шу жумладан ТТ ва КТ – ларнинг иккиламчи чулгамларининг ерга улаш шунга киради.
Момокалдирок ердан химоя.
Электр узатиш йулининг трослари ва стержинсимон ёйни подстанциянинг асбоб-ускуналаридан бураб юборувчи ерга улагичлар бу туркумга мансубдир. Баланд биноларда хам шунака ёйни бураб юборгич кулланилади.



Электр станция ва подстанцияларни турли туркумидаги Реле химояси (Р.Х.) ва Автоматика (А) тизимлари кулланилади. Бу тизимларига куйидагилар киради: электр улчаш тизими,назорат тизими, сигнализация ва бошкариш тизими. Бу тизимлар у ёки бу савияда автоматлаштирилган булиб, ахбарот – бошкариш компелексини ташкил килада. Бу комплекс уз эхтиёж манбааларини электр таьминлаб станция ва подстанцияларнинг иккиламчи занжирларини бошкариш схемаси алохтда пнемоник схемага курсатилади. Реле химояси ва бошкариш приборлари ва барча воситалари алохида шкавлврига жойлартиради. Узаро боглик бошкариш системаларининг структур схемаси расм 14 да курсатилган.

У – улчашлар, Н – назорат курсатгичлари, С – сигнализация,


Юкори частотали алока ва бошка воситалар оркали олинади.


- диспетчер оператор. Б-бошкариш-алохида тизимлар ёки хизматчилар оркали амалга оширилади.
Улчаш ва назорат тизими электр станцияларининг электр кисми ёки потстанцияънинг асосий ускуналарнинг ишлаш режими катталиклари масалан, генераторнинг айланиш тезлиги, уйготиш токи, частотаси ва хоказолар диспетчер – операторга хабар килиб турилади.
Назорат сигнали ( хабар) икки турга булинади. Узлукли ва узлуксиз. Масалан, учиргичнинг факат икки холатини назорат килиниши кифоя, лекин турбинанинг бир катор параметрлари узлуксиз назорат килиниши керак ( бугни босими, харорати ва х.к)
Электр станция ва подстнанцияларда бевосита улчанади.
А) электро техник катталиклар ток, кучланиш, частота, кувват ва электр энергия.
Б) Механикавий, химмикавий, технологик ва катталиклар: тебраниш, босим, харорат, мухитнинг масалан Буг, сув, кимёвий таркиб ва зичлиги ва х.к.
Электр станция ва подстанцияарда назораткилинади:
А) Коммутацион аппаратларнинг холати.
Б) Изоляцияънинг яккалантириши холати.ж
В) Турбина,котелва генгераторнинг ишлаб-чикарадиган электр энергияси.
Г) Навбатчи хизматчиларнинг буйрукларини тугри бажарилиши.

Сигнализация ахборот системаси,яъни ахборот таъминлаш системаси у ёки бу воситалар оркали куйидаги катталикларни навбатчи хизматчиларга ва диспетчер пункттини огох килади.


А) Электр ускуналарнинг меъёрий режимининг бузилиши.
Б) Электр ускуналарнинг утакучлантириш режими.
В) Оператив ток занжирларинингт меъёрий ишлашининг назорати.
Г) Коммутацион аппаратларнинг холати (учирилган, кушилган)
Д) Коммутацион аппаратларнинг кутболларнинг учириши ёки кушишга тайёрлиги.
Коммутацион аппаратлар, хусусан учиргичларнинг бошкариш, узокдан бошкариш катта ахамиятга эга шунинг учун узокдан туриб бошкариш тизимларига куйиладиган талабларни куриб чикамиз:

  1. Бошкариш занжири, диспетчер пунктти ва учиргичнинг узидан бошкариш имконияти булиши керак.

  2. Диспетчер пунктти ва тизимлаш курилмасини узида учиргичнинг холатини курсатувчи огохлантирувчи сигнализиция булиши шарт.

  3. Бошкариш занжири назорат сигналтзиция булиши керак.

  4. Бошкариш импульси бажарувчи элементдан яъни учиргичнинг юритмасидан буйрук олингандан кейин бажарилиши керак.

  5. Бошкариш схемаси учиргичнинг реле химояси ва автоматика воситалари оркали ва дастаки учириш ва кушиш имконияти булиши керак.

Учиргичларни бошкариш схемасини лойилаштиришда мана шу талаблар назарга олиниши керак


Кучланиш 110 В ва ундан юкори подстанцияларда албатта юкори частотали алока тизими булади . Бу алока подстанцияни бутун элекр система барча погонали диспетчер хизмати билан боглайди . Юкори частотали алока телефон, аварийная сигнализация ва бевосита учиргични бошкариш имконияти бор . Хар 15 минутда Ю.Ч-алокани узи меъёрий ишлаши тугрисида назорат сигнал юборилади. Подстанцияда Ю.Ч-алока асбобларидан факат, юкори тускич урнатилади. Бошка аппаратура алохида хоналарда урнатилади ва Ю.Ч-алока хизмати булими томонидан ишлаши таъминланади.



Download 0.59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling