Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги жиззах политехника институти

Т.т №	Штангенциркуль тўғрисида маълумотлар.	Ўлчаш аниқлиги ҳақида.	Тавсифлари
Ишлаш режими

Жадвалдаги топшириқни бажаринг !

Т.т №	Микрометр тўғрисида маълумотлар.	Ўлчаш аниқлиги ҳақида.	Тавсифлари	Ишлаш режими

6- ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ

МАВЗУ: Ўлчашларда келиб чиқадиган хатоликлар тўғрисида тажриба ишлари.

1. 
   ИШНИНГ МАҚСАДИ:
   

Ўлчаш жараёнида ҳар хил хатоликлар келиб чиқади. Унинг келиб чиқиш сабабларини ва турларини ўрганиш.

2. 
   НАЗАРИЙ ҚИСМИ:
   

Табиийки, ҳакиқий қийматни қаердан оламиз деган савол туғилиши мумкин. Юқорида келтирган мисолимиз бўйича, олмани савдо дўкони тарозисида бир неча марта такрорий ўлчаб, натижаларнинг ўртача қийматини олсак, шу ҳақиқий қиймат деб олиниши мумкин.
Ўлчаш хатоликлари, уларнинг табақаланиши:
Ўлчаш хатоликлари турли сабабларга кўра турлича кўринишда намоён бўлиши мумкин. Бу сабаблар қаторига қуйидагиларни киритишимиз мумкин:

• 
  ўлчаш воситасидан фойдаланишда уни созлашдан ёки созлаш даражасини силжишидан келиб чиқувчи сабаблар;
  
• 
  ўлчаш объектини ўлчаш жойига (позициясига) ўрнатишдан келиб чиқувчи
  

сабаблар;

• 
  ўлчаш воситаларининг занжирида ўлчаш маълумотини олиш, сақлаш, ўзгартириш
  

ва тавсия этиш билан боғлиқ сабаблар;

• 
  ўлчаш воситаси ва объектига нисбатан ташқи таъсирлар (температура ёки босимнинг ўзгариши, электр ва магнит майдонларининг таъсири, турли тебранишлар ва ҳоказолар) дан келиб чиқувчи сабаблар;
  
• 
  ўлчаш объектининг хусусиятларидан келиб чиқувчи сабаблар;
  
• 
  операторнинг малакаси ва ҳолатига боғлиқ сабаблар ва шу кабилар.
  

Ўлчаш хатоликларини келиб чиқиш сабабларини таҳлил қилишда энг аввало ўлчаш натижасига салмоқли таъсир этувчиларини аниқлаш лозим бўлади.
Ўлчаш хатоликлари у ёки бу хусусиятига кўра қуйида келтирилган турларга бўлинади:
I. Ўлчаш хатоликлари ифодаланишига қараб қуйидаги турларга бўлинади:

0.