Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги

 
«Виждон» категорияси. 
 
Виждон деб кишнинг ўз хатти-харакати,қилмиши юриш-туриши учун одамлар, 
жамоатчилик олдидаги масъулият туйгуси тушинилади. Инсонда ироданинг пайдо 
бўлиши ва кучайиши уни ҳаракатга келтиради, вихдон азобидан қутқаради.
Виждон инсоннинг фақат ўзига, ўз ҳатти-ҳаракатларигагина эмас, балки бошқа 
кишларга, ижтимоий манфаатларга муносабатини ҳам ифода этади. Ходим 
қанчалик виждонли бўлса, ўз касбий бурчини шунчалик чуқуррок англайди ва 
фаолроқ бажаради. 
«Ор-номус ва қадр қиммат» категориялари. 
 
Ор деганда,ўзига номуносиб ѐки эл кўрмаган ишдан, нарсадан ҳижолат тортиш, 
уялиш, номус қилиш тушунилса, номус деганда кишининг ўз обрўсини улуглаши 
ва ардоқлаши, орият, диѐнат. Уят-андиша қилиш, шарм, ҳаѐ тушунилади. Шунга 
кўра ориятли одам деб ор-номусни биладиган,ўз обрўйини қадрлайдиган 
кишиларга айтилса, номусли одам деб уят-андишани биладиган, шарм-ҳаѐли 
кишиларга айтилади.
Ўқитувчилик касбининг шаъни деб, ўқитувчилик фаолиятини бажаришида 
ўзларининг инсонийлик, адолатпарварлик, виждонийлик, ҳалоллик хислатларини 
ҳар томонлама намойиш қилиб, ориятли, диѐнатли бўлиб, ўз касбларини 
улуглашлари ва ардоқлашларига айтилади. 
Қадр-қиммат деб ходимларнинг жамиятда, кишилар орасида тутган ўрни, 
топган обрўси, ҳурмати ва нуфузига айтилади.
«Ор-номус» категорияси шахс аҳлоқининг ташқи томонларини ифодаласа, қадр-
қиммат категорияси эса инсоннинг ўз-ўзини англаши ва назорат қилишни 
ифодалайди. Қадр-қиммат ўз қадрини англаш шакли бўлиб, инсонни 
камситадиган, хўрлайдиган ва шу билан унинг бошқа кишилар кўз ўнгида ўз 
қимматини йўқотишга сабаб бўладиган қилиқларга йўл қўймайдиган тўсиқ 
ҳисобланади. 
Ўқитувчиларнинг қадр-қиммати уларнинг ўзини ўзи ҳурмат қилиши ва 
сақлаши, ўқувчилар ҳурматини йўқотмаслиги, ўз шаънига дог туширмаслик учун 
ўзини назорат қилиши сифатида намоѐн бўлади. 

---

17