Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Список литературы 
1. Компьютерные технологии в высшем образовании: Сб.ст. / Редкол.: А.Н. 
Тихонов и др.. -М.: МГУ, 1994.-369 с.:ил.138 
2. Черемных Ю.Н. О компьютеризации обучения студентов //Вест. Моск. ун-та. 
Сер.6, Экономика.-1989.-№5.-С.79-87.- Библиогр. в примеч. 
MUSTAQIL TA’LIM SAMARADORLIGINI OSHIRISHDA AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARINING O‘RNI 
 
Kudratov K.K. – TDPU, Aliyeva Moxira - TDPU M-401 guruh talabasi 
 
Ta’lim jarayoniga yangi axborot kommunikatsiya va pedagogik ta’lim 
texnologiyalarini, elektron darsliklar, multimedia vositalarini keng joriy etish orqali 

---

109 
sohalardagi mavjud talabga alohida e’tibor qaratgan holda o‘sib kelayotgan yosh 
avlodga ta’lim va tarbiya berish sohasidagi moddiy-texnika bazani yanada 
mustahkamlash, undan oqilana va samarali foydalanishni ta’minlash, davlat ta’lim 
standartlari, o‘quv dasturlari va o‘quv - metodik adabiyotlarni takomillashtirish kabilar 
chizmachilik fani bilan uzviy ravishda bog‘liqdir.
Oliy ta’lim muassasalarida mustaqil ish uchun metodik tavsiyalarni ishlab chiqish 
talabalarning nazariy bilimlarini yanada boyitish, darsdan tashqari holatda mustaqil 
bilim ko‘nikmalarini egallashlari uchun manba bo‘lib xizmat qiladi. 
Ma’lumki, talabalarning mustaqil ishlashi o‘quv jarayonining ajralmas bir 
qismidir. Hozirgi vaqtda o‘quv jarayonlarida mustaqil ishlashning turli metodlaridan 
samarali foydalanilmoqda, chunki u ma’lum tayyorgarlik masalalarini bilim olishning 
mustaqqilligini va bilish masalalarini hal qilishning keng tarqalgan usullaridan biri 
bo‘lib kelmoqda. Talalabalarning mustaqil ish mavzularini tuzishda dasturda ajratilgan 
soatga e’tibor berish kerak hamda ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar jarayonida o‘tilgan 
mavzularning davomi bo‘lib qolmay, biroz yo‘nalitradigan, mantiqiy fikrlaydigan 
mashq va masalalardan iborat bo‘lishi lozimdir. Mustaqil ishlar talabaning ilmiy 
izlanishiga, ohirgi adabiyot yangiliklaridan foydalanishga va quyidagi fikrlarga 
undovchi: mazkur masalani bir necha usulda yeching, mumkin bo‘lgan ikki javobdan 
eng maqbulini tanlang, qulay yoki yechimi onson usulda ishlang va boshqa qo‘shimcha 
yo‘nalishlar berish zarur deb hisoblaymiz.
Talabalar nazariy va amaliy mashg‘ulotlarda o‘rgangan masalarlarga o‘xshash 
masalalarni mustaqil ishlasa, hamda masala yechishda boshqa usullardan foydalansa, 
yechilgan masala javobini tahlil qilib ularning yechimi bittadan ko‘p bo‘lishi 
mumkinligini aniqlasa, masalarni har hil variantlarini ishlab ko‘rsalar, shubhasiz 
mustaqil ish samaradorligi oshadi.
Mustaqil ish talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlashga, mavzularni 
tushunish qobiliyatini maksimal darajada rivojlanishiga, umumiy dunyo qarashini 
kengaytirishga, mustaqil fikrlashga, fanga nisbatan qiziqishining ortishiga va o‘quv 
adabiyotlari bilan ishlashni o‘rgatishga qaratilgan bo‘lib, ularning bilim va 
malakalarini amalda qo‘llash imkoniyatini ham beradi.
Talabaning mustaqil ish degan tushunchasi, uning auditoriya va undan 
tashqarida, o‘qituvchi rahbarligi ostida yoki o‘qituvchi ishtirokisiz amalga 
oshiriladigan mustaqil ish majmuasini anglatadi. 
Bunday majmuaga ma’ruza matnlari, darsliklar, o‘quv va metodik adabiyotlar, 
topshiriq va vazifalar banki, fanning axborot bazalari va boshqalar kiradi. O‘quv 
metodik adabiyotlar faqat axborot berishgina emas balki tashkiliy-nazorat qilish 
vazifalarni ham bajarishi kerak. 
Bu soxada talabalarning mustaqil ishlari uchun turli metodik ishlar qilinmoqda. 
Ulardan biri elektron darslik yoki qo‘llanmalarning yaratilishidir.
Elektron darslikning mohiyati shundan iboratki, u elektron diskga yozilgan bo‘lib, 
kompyuterdan o‘qiladi va pog‘onali tushuntirish usuliga asoslangan. Masalan, ma’lum 
mavzu bo‘yicha asosiy material bayon etilayotganda undagi ba’zi termin, so‘z, ibora 
yoki ma’lumotnomalik material qandaydir sabab bilan o‘quvchining xotirasidan 
ko‘tarilgan bo‘lsa o‘quvchi uni qayta takrorlab, tanishish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 
Agar uning ichida xam tushunarsiz so‘z chiqib qolsa shu yerdan bu yangi so‘zning 

---

110 
izoxini xam olish mumkin. Bunday usul an’anaviy adabiyotlarimizda xam bor, faqat 
unda saxifada uchraydigan izoh talab qiluvchi so‘z belgilanib, izox shu saxifaning 
pastki qismida berilgan bo‘ladi. Lekin bu masalada kompyuterning imkoniyati kattadir.