Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қЎҚон давлат педагогика институти

8.2. Ижтимоий педагогикада тадқиқот вазифалари. Ижтимоий педагогика соҳасидаги илмий тадқиқотлар одатда ижтимоий-педагогик деб номланади; бу билишнинг махсус ташкил етилган жараёни бўлиб, унда ижтимоий педагогиканинг моҳияти, унинг моҳияти тўғрисидаги назарий тизимли билимларни ривожлантиришижтимоий ўқитушнинг мазмуни, усуллари ва фаолият шакллари. Ижтимоий-педагогик тадқиқотнинг ўзига хослиги, унинг мураккаблиги ривожланаётган шахс ва унинг атрофидаги муносабатларнинг бутун тизими, барча ижтимоий алоқалар тадқиқот мавзусига айланиши билан белгиланади. Ушбу жараён динамик, Россияда ижтимоий педагогиканинг шаклланиши ва ривожланиши олимлар учун шартли равишда учта катта гуруҳга бўлиниши мумкин бўлган барча вазифаларни қўяди. Биринчи гуруҳ ижтимоий педагогиканинг назарий муаммолари билан боғлиқ. Буларга илмий тадқиқотлар объекти ва мавзусини тушунтириш, чет елда ва миллий маданият тарихида ижтимоий педагогиканинг шаклланишини ўрганишга асосланган унинг концептуал ва категория тизимини, шунингдек, жамиятимизнинг ривожланиши учун ўзига хос замонавий шароитларни киритиш; илмий фаолиятнинг ушбу соҳалари тамойиллари ва ижтимоий ва ўқув тадқиқотларини баҳолаш мезонлари, фанни тадқиқ қилиш усулларининг ўзига хос хусусиятлари. Назарий муаммолар замонавий ижтимоий-педагогик, ижтимоий-психологик, фалсафий-ижтимоий, тарихий-ижтимоий ва бошқа ижтимоий тушунчаларни қуриш, ижтимоий педагогик ҳодисаларни диагностика қилиш ва прогнозлаш билан боғлиқ. Масалан, Россияда болаликни ижтимоий ва ҳуқуқий ҳимоя қилиш тизимини ривожлантириш; мамлакатнинг муайян минтақасида болалар уйларини ривожлантириш; болалар учун ижтимоий хизматларни бошқаришнинг федерал, минтақавий ва муниципал тизимлари ва бошқалар. Бу бундай тизимлар мавжуд емас, дегани емас, аксинча улар амалда жадал ривожланмоқда. Бироқ, уларни башорат қилиш ва ишлаб чиқиш, қоида тариқасида, ўз-ўзидан емпирик даражада амалга оширилади. Илмий тадқиқотларнинг иккинчи катта соҳаси ижтимоий ва маърифий фаолиятга бевосита хизмат қиладиган назарияларнинг ривожланиши билан боғлиқ: ижтимоий ўқитувчининг фаолиятида ишлатиладиган таркиб, усул ва воситаларни ўрганиш, ижтимоий педагогиканинг ижтимоий иш, махсус ва тузатиш педагогикаси, ижтимоий педагогика тарихи; Ижтимоий ўқитувчининг турли гуруҳдаги болалар билан ва турли хил ижтимоий педагогика муассасаларида ишлаши учун технологияларни ишлаб чиқиш ва бошқалар. Масалан, турли хил жамиятларда болалар билан ишлашнинг мазмуни ва усулларини ривожлантириш; ижтимоий ўқитувчининг ногирон боласи бор оила билан ишлаши; ижтимоий ўқитувчининг девиант хулқли болалар билан ишлаши; ижтимоий педагогнинг ўқув колонияларидаги иши ва бошқалар. Муаммоларнинг учинчи катта гуруҳи ижтимоий ўқитувчининг касбий тайёргарлиги билан боғлиқ: бундай таълим учун тушунчаларни ишлаб чиқиш, ижтимоий ўқитувчининг касбий тайёргарлиги стандартларини аниқлаш, ўқув қўлланмалар тўпламини ишлаб чиқиш: ижтимоий педагогика, ижтимоий педагогика тарихи, ижтимоий ва педагогик технологиялар ва бошқалар.; семинарлар, лаборатория машғулотлари, маҳорат дарслари, амалиётнинг шакллари ва усуллари, таълим муассасалари битирувчиларини сертификатлаштириш ва бошқалар мазмуни, шакллари ва усулларини ишлаб чиқишИжтимоий педагогикада илмий изланишларнинг самарадорлиги кўп жиҳатдан унинг ижодий фаолиятида қандай манбалардан фойдаланиши билан боғлиқ: ёндашувлар, намуналар, ғоялар, технологиялар ва бошқалар В.И.Загвязинский ана шундай бешта манбани аниқлайди: 1) умуминсоний гоявий идеалларда акс еттирилган. жамиятнинг ижтимоий тартиби деб номланган; 2) гуманитар фанларнинг бутун мажмуасининг ютуқлари: психология, педагогика, валеология (соғлом турмуш тарзи фани), бунга сиз фалсафа, социология, ижтимоий ишларни ҳам қўшишингиз мумкин; 3) назарий тушунчалар ва маҳаллий ва хорижий тажрибалар; 4) болани ўраб турган ижтимоий муҳитнинг (оилалар, мактаблар, маданий муассасалар ва бошқалар) педагогик салоҳияти; 5) ижтимоий ишчиларнинг ижодий салоҳияти (ижтимоий ўқитувчилар, ижтимоий ишчилар, ижтимоий психологлар ва бошқалар).