Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб

 
25-мавзу. Ҳайдовчининг аҳлоқий ҳулқи
Одамнинг ҳатти-ҳаракатларини шакл ва стандартларини белгиловчи ижтимоий 
тизим. Жамоа аъзоларининг ҳатти-ҳаракатларига таъсири. Ҳайдовчининг шахсий 
хусусиятларининг унинг ҳатти-ҳаракатларига таъсири. Йўл ҳаракати ва йўловчи ташиш 
қоидалари ва меҳнат қонунларига бўйсуниш. Этика ҳақида тушунча. Ҳайдовчи этикаси ва 
унинг йўл ҳаракати қатнашчилари, милиция органлари ва ЙҲХХ ходимлари, йўловчилар 
ва буюртмачилар билан ўзаро муносабатлари. 
Атроф-муҳит таъсири остидаги йўл-транспорт ҳодисалари вақтида ҳайдовчи 
этикаси. 
 
26-мавзу. Автомобилдан фойдаланиш хусусиятлари
Автомобилнинг ҳаракат хавфсизлигига таъсири этувчи бошқарув воситалари. 
Автомобилнинг конструкцияси, хоссалари. Хавфсизлиги ҳақида тушунча. Автомобилнинг 
актив, пассив, авариядан кейинги ва экологик хавфсизлиги. Автомобилни ташкил этувчи 
(габарит ва оғирлик) параметрлари. Тўғри чизиқли ҳаракат вақтида автомобилга таъсир 
этувчи кучлар. Тортувчи куч. Ҳаво қаршилиги кучи. Силкиниш ва кўтарилиш қаршилиги 
кучлари. Инерция кучи. Максимал тезлик ва тезланиш. Вақт ва қувиб ўтиш йўли. 
Автомобил ғилдираги ва йўл сиртининг ўзаро муносабати. Шинанинг йўл билан 
тишлашиш коэффициенти ҳақида тушунча. Йўлнинг об-ҳаво ва автомобил ҳаракати 

---

73 
режимининг ҳолатига қараб тишлашиш коэффициентининг ўзгариши. Йўлнинг
кўндаланг қиялиги ва ён томондан эсаётган шамолнинг автомобил турғунлигига таъсири. 
Автомобил бошқарилувчанлиги. Конструкция ва шиналар техник ҳолатининг ҳамда 
осмаларнинг 
бошқарилувчанликка 
таъсири. 
Бошқарилувчан 
ғилдиракларнинг, 
стабилизацияси ва тебраниши. Автомобилнинг текис юриши. Ғилдиракнинг йўлда 
бузилиши. Автомобилнинг ахборот жиҳозлари ва уларнинг хавфсизлик учун хизмати.
Олдинги етакловчи ғилдиракли автомобилни бошқариш хусусиятлари. Ҳайдовчи 
ва йўловчига босимни камайтириш. Хавфсизлик камарлари. Инерцион ғалтаклар. 
Автомобилнинг экологик хавфсизлиги. 
Амалий машғулот
Автомобилни ёнга ташлашдан олиб чиқиш усулларини ўрганиш. Олдинги 
етакловчи ғилдиракли ва орқа етакловчи ғилдиракли автомобилларни бурилишлардан 
ўтишда бошқариш машғулотлари. Ишлаб чиқарилган газларнинг, экспресс таҳлили.