Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб

 
Амалий машғулотларни ўтиш юзасидан тавсиялар:
 
 
1. Амалий машғулотларни ўтказишда ФВВ, ИИВ, ДАН, ёнғин хавфсизлиги, тез 
тиббий ёрдам, қутқарув хизматлари биланҳамкорлик қилиш. 
2. Амалий машғулотларни ўтишда таълим муассасаси шароитидан келиб чиққан 
ҳолда юз бериши мумкин бўлган фавқулодда вазиятлар турларига яқин ҳолат 
ташкил этиш. 
3. Заруриятга кўра малакали мутахассисларни амалий машғулотларга жалб этиш. 
4. Амалий машғулотларда белгиланган меъёрлар бажарилишини таъминлаш. Ўйин ва 
мусобақавий усуллардан самарали фойдаланиш. 
5. Фавқулодда вазиятларга маънавий-руҳий тайёргарликни амалга ошириш учун қўрқув 
ҳиссини пайдо қилувчи шароит яратиш ва ундан чиқиб кетиш йўлларини ўргатиш. 
6. Уй вазифаси бериб, яшаш жойларида, қишлоқ хўжалиги ва саноатда шахсий 
хавфсизликка таҳдид солувчи ҳолатлар ва омилларни аниқлаш.

---

98 
7. Хавф солувчи омилларга қарши курашда ўқувчи томонидан қилиниши керак 
бўлган амалий ҳаракатлар хусусида ёзма ишлар олиш. 
8. КТЭЗМдан муҳофазаланишда шамол йўлларини аниқлаш. Нафас ҳамда кўриш 
аъзоларини ҳимояловчи дастлабки воситалар ясаш ва улардан фойдаланишни амалда 
кўрсатиш.
9. Эгасиз қолган ҳар қандай буюмга эътибор бериш ҳамда у ҳақда ўзгаларни 
огоҳлантириш. ИИБ ходимларига хабар беришни ўргатиш. 
10. Инновацион педагогик технологиялардан фойдаланган ҳолда, намунавий амалий 
ҳаракатлар бўйича ўқув-услубий материаллар намойиш этиш. Улардаги ҳаракат 
тартибини амалиётга кўчириш. 
 
Мустақил ишлар учун тахминий мавзулар.
 
1.Ҳаёт фаолияти хавфсизлиги ўқув фани ва унинг асосий вазифалари. Ҳаёт фаолияти 
хавфсизлиги бўйича асосий тушунчалар. Фавқулодда вазиятларда ёрдам беришнинг 
асосий қоидалари. 
2. Ёнғин хавфсизлиги қоидалари. Ёнғинни ўчириш нуқтаси жиҳозлари ва уларнинг 
вазифаси. 
3.Кундалик ҳаётда газ ва электр жиҳозлари фойдаланиш қоидаларига риоя этиш. Маиший 
уй жиҳозларидан фойдаланиш тартиби. 
4. Оммавий тартибсизликлар, криминоген вазиятлар, террорчилик ҳаракатлари каби 
шахсий хавфсизликка дахл қилинган ҳолатларда ўзини тутиш қоидалари ва ҳаракатланиш 
тартиби. 
5.Оммавий маданият, миссионерлик ва глобалашувнинг инсон ҳаётига зарарли таъсири. 
Ахборот хавфсизлиги. Ахборотларни ўрганиш, таҳлил қилиш, умумлаштириш ва хулоса 
чиқаришнинг аҳамияти. 
6. Тадбиркорлик ва бизнесга фавқулодда вазиятларда туғиладиган хавф-хатарлар ҳамда 
уларнинг оқибатларини камайтириш ва бартараф этиш бўйича олиб борилаётган ишлар. 
7. Инсон ҳаёти, соғлиги, транспорт воситалари ва мол-мулкини фавқулодда вазиятлардан 
суғурталаш тартиби. Ижтимоий кўринишдаги фавқулодда вазиятлар. Фавқулодда 
вазиятларда ижтимоий ҳимоянинг аҳамияти. 
8. Зилзилалар ва уларнинг ўзига хос хусусиятлари. Зилзила оқибатларидан 
муҳофазаланиш усуллари. 
9. Ичимлик сувининг антропоген ифлосланиши. Тоза ичимлик сувининг етишмаслиги 
муаммоси. Кундалик ҳаётий фаолиятда, қишлоқ хўжалигида ва саноатда сув 
ресурсларидан оқилона ҳамда тежамкорона фойдаланиш технологиялари. Чўлланиш ва 
қурғоқчилик тушунчалари. 
10.Кучли таъсир этувчи заҳарли моддалар ва улардан ҳимояланиш. Қишлоқ хўжалиги ва 
саноатда кимёвий, заҳарли моддалардан фойдаланиш. 
11.Фавқулодда вазиятларда аҳолининг муҳандислик муҳофазасини ташкил этиш.Бинолар 
ва қурилиш ашёларининг ўзига хос хусусиятлари. 
12. Цунами ва вулқон отилиши ҳақида тушунча. Уларнинг зарарли таъсири ва иккиламчи 
оқибатлари. Бино ва иншоотларга вайрон қилувчи таъсири. 
13.Табиат ва ҳаво софлиги. Ҳавони ифлослантираётган омиллар ва уларни бартараф этиш. 
Кундалик ҳаётда, қишлоқ хўжалигида ва ишлаб чиқаришда заҳарли кимёвий воситалардан 
фойдаланилишининг атроф- муҳитга зарарли таъсири. 

---

99 
14. Халқаро ҳамда Ўзбекистон миқёсида турли кўринишдаги фавқулодда вазиятларнинг 
инсон ҳаёти, атроф-муҳит, қишлоқ хўжалиги, саноат, фан ва маданиятга зарарли 
оқибатларини камайтириш борасида олиб борилаётган ишлар. 
15.Озиқ-овқат ишлаб чиқариш саноатида генетик такомиллаштирилган маҳсулотлардан 
фойдаланилишининг зарарли оқибатлари. Генетик такомиллаштирилган маҳсулотларнинг 
организмга салбий таъсири. Озиқ-овқат маҳсулотларига қўйиладиган экологик талаблар. 
Озиқ-овқат маҳсулотлари танқислиги. Озиқ-овқат хавфсизлиги. 
16. Эпидемиологик касалликларнинг юқиш йўллари ва профилактикаси. Эпидемиологик 
касалликларнинг олдини олиш ҳамда улар юзага келганида оқибатларини бартараф этиш. 
17. Фавқулодда вазиятлар юзага келганда биринчи тиббий ёрдам ва ўз-ўзига ёрдам 
кўрсатиш. 
18.Стресс ва сурункали чарчаш ҳолатларининг зарарли таъсири. Товушнинг инсон 
соғлиғига таъсири. Зарарли одатларнинг инсон организмига салбий таъсири.