Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўрта махсус, касб

 
23-мавзу. Ҳайдовчининг касбий ишончлилиги
Ҳайдовчининг касбий ишончлилигини аниқлаш. Психофизиологик сифатлари: 
тайёргарлиги, аҳлоқий турғунлиги, иш қобилияти. Малакаси, маълумоти, иш стажи ва 
ҳайдовчининг ёшини ишончлиликка таъсири. Ҳайдовчининг ҳаракат, сенсор, англаш 
қобилиятлари ва уларни мукаммаллаштириш. Аҳлоқий тўғрилиги, асабий турғунлигини, 
чидамлилигини, ўзини тута билиши. Ҳайдовчини тарбиялашда жамоанинг таъсири. 
Меҳнат жамоаси-нинг йўл-транспорт ҳодисаларини олдини олишдаги ўрни. 
Қонунга, атрофдагиларга ҳурмат. Ҳайдовчилик бурчини виждонан бажариш. 
Ҳайдовчилик қонуний тарбиясининг муҳимлиги, йўл ҳаракати қоидаларига бўйсунишга 
ақлий ёндашиш, малакасини ошириш. Фуқаролик бурчини ва ҳайдовчилик касбий 
ишончлилигини оширишнинг муҳимлиги. 

---

72 
Ҳайдовчининг иш фаолияти, чарчаши. Иш босимининг узоқлиги, физик ва 
психологик интенсивлиги. Ҳайдовчининг овқатланиши ва дам олишини ташкил этиш. 
Ҳайдовчининг иш ўрнига қўйиладиган талаблар. Ҳайдовчи кабинаси микроклимати. 
 
24-мавзу. Ҳайдовчи меҳнатининг психофизиологик асослари
Ҳайдовчи касбий фаолиятининг психологик хусусиятлари. Ҳайдовчиларнинг 
индивидуал психологияси сифатлари: сезиш ва қабул қилиш, сенсор. Йўл-транспорт 
ҳодисаларини олдини олишда ва баҳолашда фикрлаш қобилиятларининг ўрни. Вақтни, 
манзилни ва ҳаракат тезлигини баҳолаш. Оддий мураккаб реакция тушунчаси. 
Ҳайдовчининг реакциясига таъсир этувчи факторлар (омиллар). Эътиборнинг умумий 
тавсифи. Эътиборнинг ҳажми, концентрацияси, бўлиниши ва ўзгартириш. Сезиш, кўриш, 
эшитиш ва вестибуляр тавсифи. Ёруғликни сезувчанлиқ кўриш ва унинг тавсифи. Кўриш 
қобилиятини ўткирлиги. Кўриш майдони. Чуқуp ва динамик кўриш. Чамалаш. Ёруғликка 
ва қоронғуликка кўникиш. Кўзни олиши. Ҳаракат тезлиги ва транспорт оқими зичлигида 
кўриш майдонининг ўзгариши. Кўзга кўринишини ва йўл шароитини баҳолашдаги 
хатолар. Кўзга кўриниши ва йўл шароитини баҳолашдаги хатолари. Дальтонизм, эшитиш, 
сезиш (тери мушаклари билан) ва вестибуляр сезиш. Тезланиш ва титрашнииг 
ҳайдовчининг ишончлилигига ва иш қобилиятига таъсири. Стресс шароити. Унинг, 
олдини олиш, бартараф этиш. Ўзини назорат этиш ва психофизиологик ҳолатни 
бошқариш, усуллари. Аутоген машқ ҳақида тушунча. Рейсдан олдинги машқ. Алкаголь, 
наркотик ва тиббий дориларнинг ҳайдовчининг ишончлилигига таъсири. 
Амалий машғулот
Мўлжал ва тезлик реакциялари бўйича машқлар ва баҳолаш бўйича машғулотлар. 
Эътибор тавсифларини баҳолаш ва машқ қилиш. 
Эшитиш ва тўғри қабул қилиш сезгиларини баҳолаш бўйича машғулотлар. Реакция 
вақтини аниқлаш.