Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

Лойиҳа иштирокчилари риски - бу иштирокчиларнинг лойиҳа фаолияти 
доирасида ўз мажбуриятларини англаган ҳолда ѐки мажбурий тарзда 
бажармаслик риски, Биргина лойиҳа иштирокчисининг ўз мажбуриятларини 
бажармаслиги, бошқа иштирокчиларнинг ўз мажбуриятларини бажара 
олмаслигига олиб келиши, натижада лойиҳа барбод бўлиши мумкин. Лойиҳа 
иштирокчилари рискига қуйидагилар сабаб бўлиши мумкин: иштирокчиларнинг 
виждонсизлиги; уларнинг профессионаллик даражаси, молиявий ҳолатининг 
барқарор 
эмаслиги, 
иштирокчиларни 
турли 
рисклардан 
етарлича 
суғурталанмаганлиги ва бошқа лойиҳа фаолиятининг бир қатор рисклари лойиҳа 
иштирокчиларининг рискидан келиб чиқади. Масалан, лойиҳа смета қийматининг 
ошиши риски қурилиш ташкилотининг виждонсизлиги натижасида рўй бериши 
мумкин. Иш сифатининг пастлиги риски, кўп ҳолларда, танланган пудратчи ва 
бошқа иштирокчиларнинг етарли тажрибага эга эмаслиги билан боғлиқ бўлади. 
Лойиҳа смета қийматининг ошиш рискига қуйидагилар сабаб бўлиши 
мумкин: лойиҳалаш жараѐнидаги хатолар, пудратчининг ресурслардан самарали 

---

238 
фойдаланишни таъминлай олмаслиги, лойиҳани амалга ошириш шартларини 
ўзгариши. 
Қурилншни ўз вақтида тугалланмаслик рискига қуйидагилар таъсир 
кўрсатади: 
лойиҳалашдаги 
хатолар, 
пудратчи 
мажбуриятининг 
бажарилмаслиги; ташқи шарт-шароитларнинг ўзгариши. Ишни тугатишнинг 
чўзилиб кетиши натижасида қўшимча харажатлар келиб чиқади: кредит бўйича 
қўшимча фоизларни ҳисоблаш, нархларнинг инфляция натижасида ўсиши 
оқибатида иш ва материал қийматининг ошиши каби қўшимча харажатларни 
келтириб чиқаради. Бундан ташқари, бу риск натижасида келгусидаги объектга 
хом ашѐ етказиб берувчилар билан ва келгусидаги лойиҳа маҳсулоти 
истеъмолчилари билан шартномавий муносабатлар тўхташи мумкин.