Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА
МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ 
 
САМАРҚАНД ДАВЛАТ ЧЕТ ТИЛЛАР ИНСТИТУТИ 
 
ИНГЛИЗ ТИЛИ ФАКУЛЬТЕТИ
ИНГЛИЗ ТИЛИ ФОНЕТИКАСИ КАФЕДРАСИ 
ИНГЛИЗ ТИЛИ
НАЗАРИЙ ФОНЕТИКАСИ
 

 
 
 
 
фанидан маърузалар матини 
 
 
 
Тузувчилар: ф.ф.н. А.А. Шерматов 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
САМАРҚАНД - 2015 
 

---

2 
 
С Ў З Б О Ш И
Ҳозирги замон инглиз тили назарий фонетикаси курси мазкур тилнинг фонетика 
босқичига оид барча ҳодисаларни назарий нуқтаи назардан ўрганади. Курсда фақат 
инглиз, америкалик олимларнинг назарий фикрлари эмас, балки рус ва европа 
тилшунослари, ҳамда ўзбек, инглиз тиллари мутахассисларининг шу фан бўйича эришган 
ютуқлари, фикрларига ўрин берилган.
Курснинг асосий мақсади талабаларга инглиз тили фонетикасидан чуқур билим 
беришдир.
Мазкур курсни тинглаб тугатган талабалар, маърузаларда берилган назарий 
билимларни чуқур ўрганиб, ҳар хил талаффуз шаклларини ўз жойида амалда ишлата 
билиш, шеваларнинг фарқини тушунтира билиш қобилиятига эга бўлишлари даркор. 
Фонетика қисмларида кўтарилган масалалар юзасидан берилган фикрларни 
тушунтиришлари, ҳамда ўша муаммоларга ўз муносабатларини билдиришга интилишлари 
талаб қилинади.
Назарий фонетика олий ўқув юртида ўтиладиган барча фанлар билан узвий боғланган: 
1. 
Тил босқичларидаги ҳар қандай ўзгариш фонетика ва фонологиянинг хизматлари 
орқали юз беради. 
2. 
Тилдаги бир босқичнинг сўзлашувга ўтиши иккинчи босқичнинг хизматини 
тақозо этади. 
3. 
Талабалар мана шундай алоқаларни, уларнинг шаклларини, инглиз тили 
талаффузи ўзгаришларининг сабабини билишлари лозим.
4. 
Талабалар ҳозирги замон инглиз тили талаффузининг устивор йўналишларини 
билиб боришлари, уларни касб-маҳорат фаолиятига тайёрлаш, сегментал ва 
суперсегментал фонетик ва фонологик хатоларни ўзлари аниқлаш, уларни аниқлаш 
усуллари, ҳамда улардан ҳоли бўлишга ўрганиш омиллари устида боради.
5. 
Назарий фонетика умумий тилшуносликнинг бир бўлаги эканлиги, шу билан бир 
қаторда, бошқа фанлар-физология, акустика, психология ва психолингвистика, 
социология ва нейролингвистика, олий математика, статистика ва эксперементал 
фонетикага боғлиқлиги лозимлиги ўргатилади.