Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис инстути

9.3. Мехмонхона хўжаликлари маркетинги.
Туризм секторида етиштирилган маҳсулот ва хизматларнинг маркетингида индустрия маҳсулотларининг маркетингидан фарқли баъзи хусусиятлари бўлмоқтадир. Мехмонхона хизматларидан фойдаланган истеъмолчи жиҳатдан мехмонхона хоналарининг яратгани хизмат соф бир хизматдир, фақат қўлланилиши билан ўзи ўртадан кўтарилмайди. Мехмонхона хоналари учун бўлган талаб ўзгарувчан бир талабдир. Мавжуд мехмонхона маҳсулотларининг энг аҳамиятлиларидан бўлган мехмонхона хоналари, ер ва макон боқимидан барқарордир. Талаб камайган вақт бўш ҳажм юзага келади ва талабнинг энг юқори бўлган вазиятларида мутлақо маълум бўлган бир устки сиғим чегараси бордир, бу чегарадан ўтилмайди. Мехмонхоначилик асосида маркетинг, энг олдин бозорнинг уйғунлиги изланиш йўли билан талабнинг қозонилишига ҳиссада бўлади. Бу изланиш, мехмонхона учун энг яхши бозор имконини, бозордаги бир очиқни, бир жойни ёки альтернатив жойлар орасидаги мехмонхона учун бирортасининг сайловини белгилайди ёки маълум бир жойда қуриладиган энг уйғун мехмонхона шаклини таъминлайди. Маркетинг мехмонхона муассасига давомли бозор изланиши, маҳсулот етиштириш, сотиш, тартиблик ва кўздан кечириш каби маркетинг босқичлари билан алокада бўлади.
Мехмонхоналар инсонларга хизмат кўрсатиш мақсадида қурилган тижорий ташкилотлардир. Маркетинг негизи мехмонхоначилар томонидан янги қабул қилина бошлангандир. Баъзилари сотишларни ва маркетингни бир хил маънода кўришда давом этмоқдадир. Бир мехмонхона, мехмонхона хизматларидан фойдаланганларнинг эҳтиёжларини қаршилай олишдан, шахсий мехмонхона хизматлари маълум бозорларга сотилган мехмонхона маҳсулотлари бўлиб қурилиши керакдир. Ҳар мехмонхона маълум бозор бўлимлари ва ўз маҳсулотлари орасидаги тенглаштиришни бажариши керак. Бажарилиш учун ҳам мехмонхона хизматларига қарши келган талаб таҳлили қилиниш керак.
9.4. Туризм маркетингининг зарурлиги.
Охирги йилларда иқтисодий ўзгаришлар ва янги техникаларнинг ривожланиши, корхоналарнинг хизмат ва маҳсулотларини маркетинг шаклларида ва корхона бошқарувларида аҳамиятли бир ўзгаришларга сабаб бўлди. Компьютер технолигияларидаги ривожланишлар баъзи туристик масофаларнинг олдинги режага чиқиши, истеъмолчи муносабатларидаги ўзгаришлар ва бошқа омиллар корхона хўжайинларига харидорларнинг кутиш вақтларининг ўтганини, энди ўзлари бориб харидорларни излаш ва уларни ўзларига жалб қилиш кераклигини тушиниб бошладилар. Бу жараён бир ресторан ёки мехмонхона каби саёхат бюроси учун ҳам тааллуқлидир. Маркетинг тушунчасининг ўзгаришида фақат 3 та аҳамиятли омил мавжуд.
1. Бажариш учун фақат ишлаб чиқаришнинг керакли бўлгани (талаб таклифлардан жуда кўп бўлса) ишлаб чиқариш йиғиндисидан истеъмол йиғиндисига (талаб таклифдан кам бўлганда) ўтиш. Бу вазиятда, мехмонхона хўжалиги секторида, сотиш функциялари биринчи бўлмоқтадир. Бундай пайтда бозорнинг эҳтиёжига қараб ишлаб чиқариш ва тарқатиш керакдир. Бошқа томондан талабга мослашиш қийин ҳолга келмоқтадир. Бу ўтиш маркетинг тушунчасида юзага келган ривожланишни исботламоқтадир.
2. Рақобатнинг ривожланиши пастдаги шаклларда кўрсатилган ўхшаш ёки қўшимча қийматли маҳсулотлар тақдим этган ёки бир хил категориядаги корхоналар орасида юзага келган Рақобат (маҳсулот Рақобати) Нильтон-Шератон (Hilton-Sheraton) мехмонхоналари ёки Мас Donald ва Wath hamberger каби тезда овқат тайёрланадиган корхоналар каби. Ўхшаш маҳсулотлар тақдим этган турли секторларнинг корхоналари ўртасида юзага келган рақобати: бирлашган мехмонхона занжирлари, кўнгилли занжирлашишлар, ижтимоий туризм мақсадли сектор, бошқа гурухлантиришлар каби. Миллий бозордан халқаро бозорга тўғри чиққан Рақобат. Бу савияда ҳатто миллий рақобат дунё рақобатига қатнаша олиши учун ўзини фидо эта олиш мажбуриятидадир. Хорижий сайёх бир нечта масофа орасидан танлаш ҳуқуқига эгадир: Лондон, Париж, Рома, Брюссель, Мадрид, Туркиядаги, Истанбул, Измир, Анталия билан рақобат ҳолидадирлар.

3. 
   Ўзгаришлар-янгиланишлар:
   

Ҳаётда - юзага келган янгиланишлар, амалий қўллашлар, ҳаёт даражаларининг юксалиши, истеъмолчиларнинг овқатланиш, тунаш ва ижобий кўникишлари орасида танлаш имконини, шансини орттирмоқтадир. Юқоридаги бу таҳлиллар глобал бир шаклда қилингандир.