Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ш. Д. Эргашходжаева, И. Б. Шарипов

 
 
10.5. Реклама самарадорлигини аниқлаш 
Реклама самарадорлиги реклама жараёнининг тўғри ташкил 
этилганлиги ва режалаштирилганлигини баҳоловчи муҳим мезон бўлиб 
ҳисобланади. 
Реклама самарадорлиги 3 турга бўлинади:
1) иқтисодий самарадорлик; 
2) ижтимоиий самарадорлик; 
3) психологик таъсир этиш самарадорлиги
1
.
Рекламанинг 
иқтисодий 
самарадорлиги 
деганда, 
реклама 
натижасининг қиймат кўриниши тушунилади. Рекламанинг иқтисодий 
самарадорлиги савдо корхоналари хўжалик фаолияти кўрсаткичларининг 
яхшиланганлигини кўрсатади. Бошқача айтганда Рекламанинг иқтисодий 
самарадорлиги 
товар 
айирбoшлашнинг 
ўсганлигини 
муомала 
ҳаражатларининг камайганлигини ва товар ҳаракат тезлашганлигини 
кўрсатади. 
Рекламанинг иқтисодий самарадорлиги рекламага сарфланган 
ҳаражатлар билан реклама ўтказиш натижасида товарайирбoшлашнинг 
ўсиши ҳисобига олинган қўшимша фойдани таққослаш йўли билан 
аниқланади. Агар фойда реклама ўтказишга сарфланган ҳаражатдан юқори 
ёки унга тенг бўлса, у ҳолда реклама иқтисодий самарали ҳисобланади. 
Бундан ташқари рекламанинг самарадорлигини пеклама ўтказишгаша 
ва ундан кейинги товарайирбoшлашни таққослаш йўли билан ҳам 
аниқланади. 
Рекламанинг товарайирбoшлашни ўсишига таъсирини аниқлаш учун 
бухгалтерия ҳисоботи маълумотлари таҳлил қилиниши керак. 
1
Панкратов Ф.Г., Баженов Ю.К., Шахурин В.Г. Основы рекламы: Учебник. – 8-е изд., перераб. и доп. – 
М.: Издательско-торговая корпорация «Дашков и К
0
», 2006. – 526 с. 2 экз. 

---

249
Рекламанинг ижтимоий самарадорлиги шундан иборатки, реклама 
товарлар ҳақида одамларга янги эҳтиёжни пайдо қилади, аxбoрoт беради, 
ҳаридорларнинг дидини шакллантиради, истеъмолчиларнинг товарлар 
ҳақидаги билимини кенгайтиради, савдо маданиятини оширади ва ҳоказо. 
Рекламанинг психологик самарадорлиги шундан иборатки, у 
информацион ва тарбиявий функцияни бажаради.