Њзбекистон республикаси олий ва њрта махсус таълим вазирлиги

1.2. Fanning maqsadi, vazifalari va ahamiyati
“Servis tizimi faoliyati asoslari” fani o’z oldiga “Servis” va “Iqtisodiyot” ta’lim 
yo’nalishida ta’lim oluvchilarni fan asoslari bilan tanishtirishni maqsad qilib qo’yadi. 
Ushbu ma’ruzalar kursida servis faoliyati mohiyatini nazariy tushunilishi yoritiladi, 
uni tarixiy va zamonaviy amaliyoti kuzatiladi. Servis faoliyati mohiyatini 
tushunishda, “servis”, “xizmat” nazariy tushunchalarini ahamiyati katta. “Servis” 
tushunchasi (ingliz tilida servise – xizmat, xizmat qilish), ingliz tilidagi ma’noni, 
ya’ni “xizmat ko’rsatish, turli xizmatlarni taqdim etish”ni anglatadi. Shu bilan 
birgalikda “servis” so’zini ma’nosi bizni oxirgi o’n yilliklardagi iqtisodiy 
amaliyotimizda aniq mohiyatga ega bo’ldi. 70-80 yillarda bizni mamlakatimizda 
servis zamonaviy talablarga javob beruvchi, mashhur firmalarni texnik yangiliklari va 
qimmatbaho tovarlari hayotini uzaytirish bo’yicha xizmatlar ko’rsatuvchi 
korxonalarda ishlovchi malakali ishchilar tomonidan bajarilgan xizmatlar kompleksi 
bilan bog’lanar edi.
“Servis” tushunchasi bilan bir qatorda “xizmat” tushunchasi ham keng 
foydalanildiki, u boshqa kishiga foyda ne’mat yordam keltiruvchi harakatni anglatadi. 
Shunday qilib, servis faoliyati mohiyatini tushunish foyda, xizmat tushunchalari bilan 
bog’langan ekan. Umuman olganda, “xizmat” va “servis” tushunchalari bir xil 
7

---

ma’noga ega bo’lmoqda. Shu bilan birga ular zamonaviy xizmat ko’rsatish turini aks 
ettiruvchi “servis xizmati” so’z birikmasini ham hosil qilishi mumkin. 
Servis faoliyatini nazariy tushunilishi servisni ko’p qirrali tabiatini aks 
ettiruvchi chuqur mazmunga ega bo’lmoqda. Hozirda servis faoliyati amaliyoti ikkita 
muhim tomonlar jalb qilingan keng xo’jalik faolligi maydoni sifatida qaralmoqda. 
Unda xizmatlar ishlab chiqaruvchi va undan bozor almashinuvi asosda foydalanishni 
taklif etuvchi ixtisoslashgan strukturalar mavjud. Servis faoliyati xizmat ishlab 
chiqaruvchilari uchun xo’jalik yuritish sohasidagi kasbiy mehnat, biznes, boshqaruv 
turi sifatida namoyon bo’ladi.
Xizmat ishlab chiqaruvchilari o’z mehnati jarayonida albatta, iste’molchilar 
bilan to’qnashadilarki, ular servis faoliyatiga, ularni manfaatlari, ruhiy holati, 
maqsadli mo’ljallanishlari keltirib chiqaradigan noiqtisodiy tavsiflar bag’ishlashadi. 
Servis faoliyati maydonida xizmat iste’molchilari bozor almashinuvi orqali o’z 
ehtiyojlarini hisobga olgan holda, aniq ne’matlar olishni hohlovchi boshqa tomonni 
tashkil qiladi. Iste’molchi servis faoliyatiga o’z talablari va ehtiyojlarini amalga 
oshirish imkoniyatlari nazarda tutilgan keng diapozondagi o’ziga xos talablar 
qo’yishadi.
Servis faoliyatini bunday tushunilishi unga ko’p qirrali iqtisodiy, ijtimoiy va 
madaniy fenomen sifatida yondashishga imkon beradi. U bir vaqtni o’zida jamiyat va 
yakka ehtiyojlarni qondirishning xo’jalik mexanizmi, jamiyat qayta ishlab 
chiqarilishini, tovarlarni taqsimlash va iste’mol qilishni muhim bo’g’ini, shuningdek, 
odamlar farovonligini oshirishning ijtimoiy mexanizmi sifatida namoyon bo’lmoqda. 
Hozirda servis faolligini ijtimoiy-madaniy innovasiya manbai, jamiyat rivojlanishini 
informasion xizmat ko’rsatish, bilish xizmatlarini kengaytirish orqali 
dinamizasiyalash usuli sifatidagi ahamiyati qayta fikrlanmoqda. Servis faoliyatini 
tushunishga bo’lgan bunday jihat va yondashuvlar uni displinalararo ilmiy tahlilni 
murakkab obyekti sifatida qarashga imkon beradi.