Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси гендер тенглиги комиссияси

1.1- расм. Ўқувчиларда комуникатив компетентликни ривожлатирувчи асосий таянч тушунчалар

Т/р	Таянч тушунча лар	Таянч тушунчалар изоҳи
	Билим	Ўрганилган маълумотларни эслаб қолиш ва қайта тушунтириб бериш
	Кўникма	Ўқувчининг ўрганган билимларини таниш вазиятларда қўллай олиши ёки ўзлаштирган билимлари асосида муайян амалий ҳаракатни бажара олиш фаолияти
	Малака	Ўрганилган билим ва шаклланган кўникмаларни нотаниш вазиятларда қўллай олиш ва янги билимлар ҳосил қилиш
	Компетенция	Мавжуд билим, кўникма ва малакаларни кундалик фаолиятда қўллай олиш қобилияти
	Компетентлилик	Муайян фаолиятни амалга ошириш учун мавжуд ҳамда юзага чиқиши мумкин бўлган лаёқатдир.

Комуникатив компетентлик қуйидаги турли кўникмаларнинг узвийлигида намоён бўлади:

1. 
   сабабли кўникма;
   
2. 
   қадриятли кўникма;
   
3. 
   мулоқотчанлик кўникма;
   
4. 
   хулқ-атвор кўникмаси;
   
5. 
   бошқариш кўникмаси;
   
6. 
   фикрлаш кўникмаси;
   
7. 
   амалий-фаолиятли кўникма;
   
8. 
   изланишга тайёрлик кўникмаси;
   
9. 
   фаол муносабатга киришиш кўникмаси;
   
10. 
    алоқа кўникмалари;
    
11. 
    ижтимоий ҳамкорлик кўникмаси;
    

Комуникатив компетентликни ривожлантириш муаммосига ҳар томонлама ёндашув, таълимнинг мақсади ва мазмунини белгилайди, ўқув жараёни шаклланишига ёрдам беради.
Бунинг учун эса, аввало қуйидаги қарама-қаршиликлар ўз ечимини топиши лозим:

• 
  ўқувчи шахсини ривожлантириш зарурияти – кенг қамровли мулоқот ўрнатишга қизиқиши;
  
• 
  ўқувчиларда мулоқотчанликни намоён қилишига юқори имкониятли билим ва ушбу билимларнинг етарли даражада эмаслиги, унинг муҳимлиги, мактабда ўқувчиларнинг комуникативлик кўникмаларига етарли эътибор қаратилмаганлиги. Юқорида қайд этилган қарама-қаршиликлар комуникативлик кўникмаларини муҳимлилигини англатади ва мактаб таълимида бу муаммони ҳал этиш орқали ўқувчиларда фаол муносабат ўргатиш фазилатларини шакллантириш бугунги куннинг долзарб вазифаларидандир.
  

Коммуникатив компетентлик тушунчаси билан яқин алоқадор бўлган – шахснинг коммуникатив ядроси тушунчаси мавжуд. «Коммуникатив ядро» тушунчаси яқинда пайдо бўлган ва илмий тадқиқот ишларида замонавий психолог А.А.Бодалев томонидан биринчи марта қўлланилди. Шахснинг коммуникатив ядроси психологик ҳодиса сифатида кўриб чиқилиши ҳар бир инсонда мулоқотни янада муваффақиятли амалга оширишга имкон берувчи асос мавжуд. Бундай асос ҳар қандай катта ёшли инсонларда, болалар шахсида ҳам мавжуд бўлиб, коммуникатив ядросига шахсий хусусият ва сифатлар кириши мумкин. Айнан улар охир-оқибат, мулоқот методи ва йўналиши бошқа томондан, ўқитувчининг касбий коммуникатив компетентлигининг паст даражаси унга профессионал сифатида ўзини ўзи амалга оширишига имкон бермайди, оқибатда умуман, ҳаётдан қониқмасликни туғдириши мумкин. Демак, ўсмир ёшдаги ўқувчиларда мулоқотни мувафақиятли амалга оширишга имкон берувчи мулоқот методлари ва йўналишларини тўғри танлай билшлари талаб этилади.