Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги урганч давлат университети

14.5.Автобус ва автомобил-таксилар ҳаражатини ташкил этувчи гуруҳ ишларининг моҳияти
Йўловчи Автотранспорт корхоналарнинг мувофиақиятли фаолият кўрсатиши кўп ҳолларда йўловчилар ташишни режалаштириш ва ташкил этиш сифатига боғлиқдир. Йўловчилар ташишни режалаштириш тизими аҳолисининг ташишларга бўлган эҳтиёжларини тўла қондириш мақсадида шаҳар йўловчи транспорти тизими алоҳида элементларининг ривожланиши ва фаолият юритишининг сифат ва миқдорий кўрсаткич (параметр)ларини белгилайди.
Автобус Автотранспорт корхоналари ишининг режалаштиришда йўловчилар оқимини тадқиқ этиш маълумотлари асос бўлиб, улар маршрутларнинг оптимал схемаларини ишлаб чиқиш ҳамда маршрутларда транспорт воситаларининг тури ва сонини аниқлашга имкон беради. Ечимга босқичма-босқич эришилиб, у қуйидагиларни ўз ичига олади:
- мавжуд (ажратилган) ресурслардан фойдаланган ҳолда йўловчиларнинг ташишларга бўлган эҳтиёжларини максимал кундалик бўйича умумий масалани қатор ўзаро боғланган хусусий масалаларга бўлиш;
- маршрут схемаларини оптималлаштириш;
- автобусларни танлаш;
- маршрутлар бўйича автобусларни тақсимлаш;
- ҳаракатланиш тартиби (режими)ни оптималлаштириш;
- ҳаракатланиш жадвалини оптималлаштириш.
Таксомоторларда ташишларни ташкил этиш асосий талаб бўлиб йўловчиларни ташкил этишга асосий талаб бўлиб йўловчиларнинг кутиш вақтларини минималлаштириш ҳисобланади. Бунга автомобил-таксилар ишининг тўғри режимини ўрнатиш, шаҳар худудида уларнинг оқолона тўғри режимини ўрнатиш, шаҳар худудида уларнинг туриш жойларини оптимал тақсимлаш, ташишга телефон орқали қабул вилинган буюртмаларнинг тез бажарилишини ташкил этиш киради.
Автомобил-таксиларнинг ишга чиқиш ва қайтиш графигини тўғри ўрнатиш (ишлаб чиқиш) куннинг турли соатларида уларнинг зарурий сонини таъминлаш таксомоторларда ташишларга эҳтиёжларни доимий ўрганиш асосида амалга оширилади.
Таксомоторларда ташишда йўловчиларга хизмат кўрсатиш сифати буюртмалар бўйича аҳолига хизмат кўрсатиш усулидан фойдаланишни кенгайтиришга имкон беради. Бу усулнинг самарадорлиги диспетчерлаш даражаси, диспетчерлик билан ҳайдовчилар ўртасида тезкор радиоалоқани қўллашга боғлиқ.