Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиёт академияси

Касбийлик инсоннинг этик хусусияти сифатида
Касбий этика – бу инсоннинг касбий бурчига муносабатини белгилайдиган этикавий меъёрлар тўплами.
Меҳнат соҳасидаги одамларнинг этикавий муносабатлари касб этикаси билан тартибга солинади. Касбий одоб-этиканинг мазмуни одамлар ўртасидаги муносабатларнинг муайян турини ва ушбу кодексларни асослаш усулларини белгилайдиган хулқ-атвор қоидаларидир.
Касбий этика қуйидагиларни ўрганади:
- меҳнат жамоалари ва ҳар бир алоҳида мутахассис ўртасидаги муносабатларни;
-касбий бурчни энг яхши бажарилишини таъминлайдиган мутахассис шахсининг этикавий фазилатларини;
-профессионал ичидаги муносабатлар жамоалари, ва бу махсус, касб-ҳунар хос маънавий нормаларни;
- касбий таълимнинг хусусиятларини.
Касбий этика турли хил профессионал гуруҳларнинг этика даражасидаги тенгсизликнинг натижаси эмас. Шунчаки, жамият касбий фаолиятнинг айрим турларига юқори этикавий талабларни қўяди. Асосан, бу меҳнат жараёнининг ўзи унинг барча иштирокчиларининг ҳаракатларини мувофиқлаштиришни талаб қиладиган шундай профессионал соҳалардир. Одамлар ҳаётини тасарруф этиш ҳуқуқи билан боғлиқ бўлган соҳадаги ишчиларнинг этикавий фазилатларига алоҳида эътибор қаратилади, бу ерда биз нафақат этика даражаси, балки биринчи навбатда уларнинг касбий вазифаларини тўғри бажариш ҳақида гаплашамиз (булар хизматлар, транспорт, менежмент, соғлиқни сақлаш, таълим). Ушбу касб эгаларининг меҳнат фаолияти, бошқаларга қараганда, олдиндан тартибга солишга имкон бермайди, расмий кўрсатмаларга мос келмайди. У табиатан ижодий. Ушбу касбий гуруҳлар ишининг ўзига хос хусусиятлари этикавий муносабатларни мураккаблаштиради ва уларга янги элемент қўшилади: одамлар билан ўзаро муносабатлар - фаолият объектлари. Бу ерда этикавий жавобгарлик ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Жамият ходимнинг этикавий фазилатларини унинг касбий мувофиқлигининг етакчи элементларидан бири деб билади. Умумий этикавий меъёрлар инсоннинг меҳнат фаолиятида унинг касбининг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда кўрсатилиши керак. Шундай қилиб, касбий этикани умумий қабул қилинган этикавий тизим билан бирликда кўриб чиқиш керак. Меҳнат этика қоидаларининг бузилиши умумий этикавий муносабатларнинг йўқ қилиниши билан ва аксинча. Ходимнинг касбий вазифаларига масъулиятсиз муносабати бошқаларга хавф туғдиради, жамиятга зарар етказади ва пировардида шахсиятнинг ўзи деградациясига олиб келиши мумкин. Замонавий жамиятда шахснинг шахсий фазилатлари унинг ишбилармонлик хусусиятлари, меҳнатга муносабати ва касбий мувофиқлик даражасидан бошланади. Буларнинг барчаси касбий этиканинг мазмунини ташкил этадиган масалаларнинг алоҳида долзарблигини белгилайди. Бурч, виждонлилик, ўзига ва ҳамкасбларига талабчанлик, меҳнат натижалари каби этикавий меъёрларга асосланган асл профессионаллик.