Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида

62-SAVOL: 
I.SHumpeterning 
ta`limoti 
JAVOB: 30 yoshga yetmasdan turib, 1912-
yil birinchi nashrdan
chiqqan va 1934-yilda ingliz tiliga tarjima qilingan ―The Theory of
Economic Development‖ (Iqtisodiy rivojlanish nazariyasi) kitobida
ining iqtisodiy o‗sish nazariyasiga asos soldi.
Ushbu ajoyib tamoyil
irliligicha saqlanib qoldi, chunki u 50 yil mobaynida bozor
qtisodchilari o‗rtasida mashhur bo‗lib kelgan iqtisodiy model
shakllanishi uchun asos bo‗lib xizmat qildi. 
humpeter gigant firmalar bir qancha kichik, o‗z egalari tomonidan
boshqariluvchi firmalarni yo‗q qilib yuborsa, kapitalizmni siyosiy
qo‗llab-quvvatlovchilarning kattagina qismi chetga chiqishiga ishondi.
Shumpeterning xulosasiga ko‗ra kapitalizmning muvaffaqiyatli tomoni
xususiy mulkchilikning eski tamoyillarini bartaraf etishda va u uchun
kurashishning Shhumpeter sekin-astalik bilan, ammo ishonchli tarzda yaqinlasha- 
yotgan sevimli tizimning barbod bo‗lishini oldindan ko‗ra bildi.
Tadbirkorning yo‗q bo‗lib ketishi hamda davlat aralashmaslik
siyosatining tugallanishi natijasida hukumat iqtisodiyotga yana va yana
aralashishidan voqif bo‗lgan edi. Keynsga o‗xshagan ba‘zi bir
iqtisodchilar mazkur ichki ishlarga aralashish siyosatini kapitsalizmni
saqlab qolishning yo‗li sifatida ko‗rishdi, ammo Shumpeter buni
kapitalizmning batamom yakunlanish alomati, deb bildi. ―Mulkchilik
alomatlarining yo‗qolishi‖ va tadbirkorlikning tugallanishi natijasida
Shumpeter oldingi iqtisodiy o‗sish uchun zamin yaratgan iqtisodiyotdagi
dinamik element g‗oyib bo‗lishini bashorat qildi.
Shumpeter ba‘zi tahsinlarga sazovor bo‗ldi, lekin asosiy bozor
iqtisodchilaridan bunday E‘tirofga ega bo‗la olmadi.
Uning norasmiy yo‗nalishi standartlashayotgan rasmiy yo‗nalish
modeliga mos tushmas edi. Bu faqatgina makroiqtisodiyotning asosiy
qismini tashkil etgan hamda iqtisodiy o‗sishga alohida e‘tibor qaratgan,
shuningdek, iqtisodiy o‗sishning rasmiy modelini yaratib bergan 1950- 
yillarda R.Xarrod, E.Domar, R.Solov va T.Svan asarlarida o‗z aksini
topdi. Ushbu rasmiy iqtisodiy o‗sish modellariga qiziqish 1930-yillarda
sodir bo‗lgan depressiya hodisasi tufayli ahamiyatsiz bo‗lib qoldi va
shundan kelib chiqib, iqtisodiy davr nazariyalariga alohida e‘tibor
qaratildi.