‘zbekiston respublikasj o liy va ‘rta maxsus ta’lim V a zir lig I

Yaxshi bola ekansan.
K o‘p tortiqlar berurman 
Agar borsang senga men, —
deb unga va’da beradi.
K am bag'al bola yaxshi n iy at, katta um idlar bilan tu m a-p o d sh o n ik ig a 
boradi. T urn a va’dasida turib, b o la talab qilgan «Ochil dasturxon»ni beradi. 
Bu dasturxon oddiy emas, sehrli ekan:
Sevingandan bolajon 
Debdi: — Ochil, dasturxon,
Keng ochilib ketibdi,
Birdan shunda dasturxon.
Turli-tuman ovqatlar 
Dasturxonga to'libdi,
Ona-bola yeyishib,
Toyib xursand bo'libdi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

K am bag‘alni tuyaning ustida it qopibdi, deganlaridek, dasturxonning 
ta ’rifini shu yem ing podshosi eshitib qolib, uni boladan tortib oladi.
Oddiy ovchi bola endi podshodan qanday bo‘lmasin qasd olish, o ‘zi kabi 
ezilgan, beva-bechoralar uchun jangga kirish o ‘y-xayoIi bilan yonadi. Bu yo‘lda 
unga do‘sti tuma-podsho yordam qo‘lini cho‘zishi — qovoqni berishi va bolaning 
dovyuraklik bilan jangda g‘olib chiqishi tinglovchida yaxshi taassurot qoldiradi:
Podsho qarab turarmish,
Bola q o y ib qovog'in 
Debdi — Qani, chiqinglar!
Chuqurlarga tiqinglar!
Shunda qovoq ichidan 
Behad askar chiqibdi.
Ular zolim podshoning 
Askarlarin yiqibdi.
Bola yengib podshoni
Xursand bo lib ketibdi. 
1
El-yurti bolani
Quchib. tabrik etibdi.
B ugina em as, Adham R ah m at «Bizning bog'cham iz», «Pilla qurti 
boqam iz», «Oilamiz», «Yoz oylari» kabi asarlarida ham kichik bolalam i 
k attalam in g m ehnatlari bilan tanishtiradi, bolalar ham m eh n at jarayonida 
ota-o n alarig a bevosita ko‘m ak beradilar.
A dham R ahm at «Abdulla Nabiev», «Do‘stlik» pesalari bilan ham katta- 
kichik b o la la r o ‘rtasida yaxshi tanilgan.
A d h a m R ahm at urushdan s o ‘n g harbiy vatanparvarlik ruhi bilan 
sug‘orilgan b ir necha kitoblar yozdi.
A d h a m R ahm at o ‘z asarían b ilan Zafar Diyor, Majid Fayziy, Doijiya 
O p p o q o v a , Ilyo s M uslim , S h u k u r S a ’d u lla, S u lto n J o ‘ra , Q u d d u s 
M u h am m ad iy , Hakim N azir kabi yozuvchilar qatoridan m unosib o ‘rin 
oigan so ‘z sa n ’atkoridir.
.t<
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

SULTON J O ‘RA
(1910-1943)
Sulton J o ‘ra 1910 yilning 15 yanvarida Buxoro viloyatining Shofirkon 
tum anidagi Q ag'altom aishIog‘ida kambag‘a! deh q o n oilasida tug'ildi. yetti 
yoshida ota-onasidan yetim qolgan Sulton h ar k im lam in g esiiigida xizmat 
qildi. U dastlab boshlang‘ich m aktabda o ‘qib, 1924 yilda Buxoroga keldi va 
bu yerda erlar pedagogika bilim yurtiga o'qishga kirdi, u n i 1930 yilda bitirdi.
Sulton Jo ‘ra 1931 —1938 yülarda Buxoro pedagogika institutining ishchi 
fakultetida o ‘qiydi. 1938— 1941 yillarda Andijondagi o ‘qituvchilar instituti 
va pedagogika bilim yurtida til va adabiyotdan dars berdi.
1942 yilda Sulton Jo ‘ra harbiy xizmatga chaqiriladi. U dushm anga qarshi 
ham qurol, ham qalam bilan jan g olib bordi. 1943 yilning 14 noyabrida 
Belorussiya tuprog‘ida nemis-fashist bosqinchilariga qarsh i janglam ing birida 
jangchi-shoir qahram onlarcha halok b o id i.
Sulton Jo ‘raning dastlabki she’rlari 1933 yilda B uxoro yosh shoirlarining 
«She’rlar* to ‘plam ida nashr etildi. U ning 1939 yilda «Fidokor», 1941 yilda 
«Moskva* she’riy to ‘plam lari, 1942 yilda «Iroda* nom li pesasi nashr etildi. 
Shoir vafotidan so'ng 1951 yilda rus va o ‘zbek tillarida «Tanlangan asarlar*, 
tin c h qurilish yillari davrida iste’dodli sh o im in g « H av o rang gilam *, 
«Zangori gilam», «Bruno*, «Parvoz*, «Qaldirroch», «Tanlangan asarlar* 
kitoblari bosilib chiqdi.
Ikkinchi jahon urushi davrida yaratgan asarlarida fashist gazandalaiining 
bu tu n yovuzliklari ochib tashlanadi, ularda yovga qarshi la’n at va nafrat 
tuyg‘ulari davr kishilarining yuksak vatanparvarlik ru hi bilan ham ohang 
yangradi. «To‘pchi M uham m ad», «Pulem yotchi ovozi», «Chavandoz*, 
«U ch og‘ayni botirlar», «N ayzam iz* (1941), « Q a h ra m o n Q o 'ch q o r*
(1942), «Jahon seni olqishlar», «Berlin aptekasida» (1943) sh e’rlari shular 
jum lasidandir.
Sulton Jo ‘ra kattalar uchun jo 'shqin lin k s h c ’rlar, yirik dostonlar 
yaratish bilan birga, bolalarga atab ham ajoyib asarlar yozdi.
Shoir-pedagog Sulton Jo ‘ra bolalar uchun yozgan asarlarida baxtli 
bolalik, Vatanga m uhabbat va dushm anga nafrat, m eh n at ahllariga e'tiqod 
tuyg‘ularini ifodaladi. Ayni choqda, u yaxshi va a ’lo b ah o lard a o ‘qish uchun 
kurash, rostgo‘y va intizom li b o iish , madaniy va pokiza kiyinish, savodxon 
va chiroyli yozuv malakasini egallash kabi ta ’lim -tarbiyaviy m asalalam i 
ham badiiy vositalarda talqin etdi. Bunday g‘o y alar sh o im in g «Yozgi 
yom g‘irdan so‘ng* (1936), «Qizlar», «A’lo* va «Yaxshi* ning m aqtovi*, 
«Zangori gilam* (1939), «Lola*, «Oy nechta?», «T inish belgilarining 
m ajlisi* , « C h o ‘n ta k , «Sirkda* (1 9 4 0 ), « Q a rz d o r» , « Q a ld irg ‘o c h » , 
«Yolgonchi», «Dengiz tagida» (1941), «Sog‘inib» (1942), «Sog‘inchli salom»,
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

«Salom xat» (1943) kabi asarlarida o ‘z ifodasini topdi.
U o ‘z asarlarida bolalar va m aktab hayotini, ulam ing o ‘qishi, ko ‘ch a va 
oilada o ‘zini tutishini haqqoniy aks ettirdi. Shoir yosh kitobxonning diqqatini 
o'ziga tortuvchi asarlar ijodkori sifatida tanildi.
B olalar ilm iy-om m aviy m avzularda yozilgan san’at asarlarini ham
sevib o'q iy dilar. S ulton Jo‘ra bunday m avzuda ham ancha asarlar yozdi. 
Shunday asarlaridan biri «Oy nechta?»dir. B unda shoir kichkintoylam ing 
orzu-u m idlarini xarakterli parcha - - o na va bolalam ing dialogi orqali ifoda 
etadi:
O na dedi:
— Yotinglar endi,