«Ўзбекистон темир йўллари»

6-Маъруза
Тузилмавий заҳиралашнинг самарадорлигини баҳолаш ва назорат қилиш
Режа:

1. 
   Модел ишлаш шарти.
   
2. 
   Можатор заҳиралаш.
   

Тузилмавий заҳиралашнинг самарадорлигини баҳолаш ва назорат қилиш учун ишончлилик модели тузилишидан фойдаланилади.

Ишончлиликни кетма-кетликдаги модели кетма-кет уланган, икки ва ундан кўп функционал элементлардан таркиб топган тизимни ифодалайди. Бундай моделнинг афзаллиги ишлаш қобилиятининг шарти ҳисобланади. Битта элемент ишдан чиқиши билан тизим носоз ҳолатга ўтади.
Тасодифий ҳодисалар эҳтимолини кўпайтириш назариясига асосланиб, ишончлиликнинг кетма-кетликдаги модели бузилмасдан ишлаш эҳтимолининг ҳосиласига тенг.
n та элементдан таркиб топган ишончлилик моделининг оддий кетма-кетлиги қуйидаги расмда тасвирланган:

Модел элементининг бузилмасдан ишлаш эҳтимоли мос ҳолда

P1(t), P2(t), ..., Pn(t)

(1)

га тенг.
Буни ҳисобга олиб, моделнинг бузилмасдан ишлаш эҳтимоли

(2)

Унда бузилиш содир бўлиш эҳтимоли

(3)

га тенг.
Формула бузилишсиз ишлаш тенг эҳтимолли бир хил элементлардан таркиб топган шартларда, (2) ва (3) мос ҳолда қуйидаги кўринишга келади:

PC(t)=P^nk(t); C(t)=1-P^nk(t)

Ишончлиликнинг параллел модели параллел уланган икки ва ундан кўп мустақил элемент функционал элементлардан иборат тизимни ифодалайди. Модел ишлаш шарти – фақатгина битта элемент ишлаш қобилиятига эга бўлса ҳам тизим ишини давом эттиришидир. Бунга асосланиб ва ҳодиса эҳтимолларини кўпайтириш назариясидан фойдаланиб, қуйидаги қоида шаклланади: ишончлиликни параллел моделини бузилиш эҳтимоли унинг алоҳида элементларини бузилиш эҳтимолининг ҳосиласига тенг.

m та элементдан иборат ишончлиликни параллел моделининг тузилмавий схемаси қуйидаги расмда тасвирланган:

Бу ерда шаклланган эҳтимолни ҳисобга олиб, Р_с(t) бузилишсиз ишлаш эҳтимоли ва (t) бузилиш эҳтимолини қуйидаги ифода орқали ифодаланади:

	(4)
	(5)

Параллел моделнинг барча элементларини бузилмасдан ишлашини бир хил эҳтимолида, яъни (формула) да, (4) ва (5) ифода қуйидаги кўринишга келади:

PC(t)=1-[1-Pk(t)]^m	(6)
C(t)=[1-Pk(t)]^m	(7)

Юқорида кўрилган моделлар заҳира элементларини умумий, алоҳида ёки аралаш усулда улаб, амалга ошириладиган заҳиралаш усулларини яратиш учун асосий ҳисобланади.
Умумий заҳиралаш барча схемаларни заҳиралашдан иборат.
Алоҳида заҳиралаш алоҳида узел схемаларини дубллаштириш, унинг элемент ва ички элементлар алоқасини таъминлайди.
Аралаш заҳиралашда схемада алоҳида узеллар ва бу узелдаги баъзи узелларни дубллаштирилади.
Элемент бўйича умумий ва алоҳида заҳиралашни кўриб чиқайлик.
Умумий заҳиралаш (3-расм).
3-расм
Фойдаланиш осонлиги учун темир йўл аппаратураларининг тузилишида қўлланилади. Лекин алоҳида заҳиралаш (4-расм) самаралироқ.
4-Расм
Умумий заҳиралашга эга схема бўлмаганда биргина занжир ҳолатини ишлаш қобилиятини сақлаганда, меъёрий функционаллаштиради. Бундай тизим бузилиш эҳтимоли алоҳида занжирлар бузилиш эҳтимолини кўпайтириш назариясига асосланади: