Ўзбекистонда Соғлиқни Сақлаш Тизимини Ислоҳ Қилиш: Халқаро Ҳамжамиятнинг Роли Қандай?

10
Фойдаланиш Учун Тўсиқлар: Нархлар ва 
Коррупция
Тиббий хизматларнинг юқори нархи Ўзбекистондаги юз минглаб оилалар учун 
жиддий тўсиқдир. «Буюк Келажак» Нодавлат Нотижорат Ташкилоти ҳисоботига ва 
расмий маълумотларга кўра, аҳоли соғлиқни сақлаш харажатларининг қарийб 40 
фоизини ўз чўнтагидан тўлайди, шу жумладан, ҳам давлат, ҳам хусусий соғлиқни 
сақлаш хизматлари учун тўловларни ҳисобга олган ҳолда, ҳақиқий рақам 70-80 фоизга 
яқинлашиши мумкин.
Масалан, жарроҳлик муолажаларини олиб борадиган беморлар операция ва 
операциядан кейинги парвариш учун зарур бўлган баъзи жиҳозларни, масалан, 
шприцлар, капельницалар, катетерлар ва дориларни сотиб олишлари талаб қилинади. 
Расмий равишда бепул бўлишига қарамай, ҳисоботларда кўрсатилишича, касалхонада 
8 кундан 10 кунгача бўлган даволаниш беморга ўртача 300-600 АҚШ долларини 
ташкил этади, бу 2019 йилда ўртача ойлик иш ҳақи солиқ ушлаб қолинмаганда 235 АҚШ 
долларини ташкил этган мамлакатда кўпчилик учун хаддан ташқари юқори қиймат ва 
айниқса қариялар каби заиф одамлар ойига ўртача 70 АҚШ доллари миқдорида пенсия 
оладиган бир пайтда. Шундай қилиб, Ўзбекистондаги юз минглаб одамлар учун гўёки 
бепул тиббий хизматнинг нархи ундан фойдаланиш учун асосий тўсиқдир.
Дарҳақиқат, жисмоний шахслар учун расмий равишда бепул тиббий хизматлар 
учун тўлаши керак бўлган кўплаб тўловлар ноқонуний ҳисобланади ва тиббиёт 
ходимлари ўртасида иш ҳақининг пастлиги туфайли келиб чиқадиган коррупциянинг 
кенг тарқалган тизимининг бир қисми бўлиб, уларни муқобил даромад манбаларни 
излашга мажбур қилади. Кам иш ҳақи ҳам яширин иқтисодиётни озиқлантиради; 
баъзи шифокорлар фармацевтика компаниялари билан тил бириктирганлиги ва 
баъзи дори-дармонларни тайинлагани учун ҳақ олаётгани ҳақида хабарлар мавжуд. 
Бундан ташқари, коррупция Гиппократ қасамёдини бузадиган ҳолатларга олиб келиши 
мумкин, масалан, тиббий ходимлар тўлай олмайдиган беморларни даволашдан бош 
тортган ҳолатлар. 2018-2019 йилларда ўз вақтида тиббий ёрдам кўрсатмаганлиги учун 
50 нафар тиббиёт ходимлари жиноий жавобгарликга тортилди.