Òzbeksitan respublikasi pàn hàm innovatsiyalar ministrligi berdaq atindaği qaraqalpaq màmleketlik universiteti

Eritpelerdiń muzlaw temperaturasınıń tómenlewin esaplaw Raul nızamına qaray :ln = lnx₁ = ln(1-x₂).
Suyultirilǵan eritpelerde x₂ júdá kishi bolǵanı ushın,ln(1-x₂) ni qatarǵa ajıratıp, qatardıń 1-hadi menen shegaralanıp, ln = x₂ ni alamiz. ln nińMa`nisin (2) teńlemege qóyamız :
ΔT_muz= x₂ (3)
Yaǵnıy, muzlaw temperaturasınıń tómenlewi erigen elementtıń molyar bólegine proporsional bolıp tabıladı.
Tap joqarıdagide, suyultirilǵan eritpeler ushın x₂ dıń ornına :
ΔT_muz = di kiritsek, 𝚫T_muz = (4)
buljerde, q = - 1gr qattı fazanıń suyıqlanıw ıssılıǵı, * K_muz (5)
muzlaw temperaturasınıń molekulyar tómenlewi dep ataladı.Ol m=1 da ΔT_muzǵa teń:
K_muz= ΔT_muz .
Bul konstanta tek erituwshiniń ózgesheliklerine baylanıslı bolıp, túrli eritilgan elementlar ushın birdey bolıp tabıladı. K_muz H₂O ushın : 1,86 , kamfora ushın 48,20°.
Eritpelerdiń muzlaw temperaturasın ólshewler birinshi bar M. Lomonosov tárepinen 1748-jılda ótkerilgen hám eritpeler tómenlew temperaturada muzlawı anıqlanǵan.ΔT_muz niń konsentratsiyasinaBaylanıslılıǵın muǵdaran Blagden kórsetken. Biraq (4) teńlemeni vant-Goff keltirip shıǵarǵan. Eritpelerdiń muzlaw temperaturanı ólshewge tıykarlanıp, olardıń ózgesheliklerin úyreniw usılın Bekman islep shıqqan. Bul usıl krioskopiya dep atalǵan. Krioskopiya eritpe ózgesheliklerin úyreniwdiń oǵırı anıq usıllarınan biri bolıp, anıqlıq0,000001° ge shekem jetkizilgen.
Joqarıda keltirip shıǵarılǵan teńlemelerden erigen elementtıń molekulyar massasın anıqlawda paydalanıw múmkin, sebebi puw basımınıń salıstırmalı tómenlewi, qaynaw temperaturasınıń artpaqtası hám muzlaw temperaturasınıń tómenlewi erigen elementtıń tábiyaatına baylanıslı emes hám tek 1000 g erituwshi dagi onıń buyımlar sanı menen belgilenedi. Joqarıdaǵı teńlemelerdi tómendegi kóriniste jazıp alamız :
= K_t ; ΔT_k = K_E t ; ΔT_muz = K_muz m . Eger a gr erigen element hám b g erituwshi tutqan eritpe tayarlasaq,
t = di alamiz. t niń mánisin joqarıdaǵı teńlemelerge qóysaq,
= K ; ΔT_q = K_E ;
ΔT_muz = .
bunnan
M = K = K_E = K_muz
Elementtıń molekulyar massasın esaplaw múmkin.