Òzbeksitan respublikasi pàn hàm innovatsiyalar ministrligi berdaq atindaği qaraqalpaq màmleketlik universiteti

II Bap. Ámeliy bólim
2. 1. Laboratoriya jumısı. Elementlardıń molekulyar massasın krioskopik usılda anıqlaw.
Jumıstıń maqseti: Elementtıń molekulyar massasın krioskopik usılda anıqlaw.
Tapsırmalar :
- erigen element molekulyar massası boyınsha erituwshiniń muzlaw konstantasini tabıw ;
- erituwshiniń muzlaw konstantasi K_muzdıń málim bahasi boyınsha erigen elementtıń molyar konsentraciyasın esaplań ;
- tájiriybede tabılǵan T_muzdıń bahaları boyınsha kúshsiz elektrolit eritpesiniń Vant-Goff koefficiyentin hám de dissotsiatsiyalaniw dárejesin hám kúshli elektrolit eritpesiniń osmotic koefficiyentin esaplań.
Teoriyalıq bólim
Eritpe ústindegi puw basımı tomenlegenligin esapqa alsaq, ushpaytın elementlardıń eritpeleri taza erituwshi ga salıstırǵanda tómenlew temperaturada muzlawı kerekligini kórsetiw múmkin.
Eger suwda ushıwshan bolmaǵan, qattı elementlardı eritilsa (glyukoza, saxaroza, mochevina ) eritpe ústindegi tóyingan puw basımı taza erituwshi ústindegi tóyingan puw basımınan mudamı kishi boladı. 1887 -jılda fransuz alımı Raul bir neshe nızamlardı jańalıq ashtı. Olardan 2- tanometrik nızam atınıń aldı :
Eritpe muzlaw temperaturasınıń tómenlewi erigen element molyar konsentraciyasına tuwrı proporsional.
D t_muz = k·C_m ;
D t_muz = t°_muz – t_muz t°_muz – Taza erituwshiniń muzlaw temperaturası ;
t_muz – eritpeniń muzlaw temperaturası ; Dt_muz – Muzlaw temperaturasınıń tómenlewi; C_m – molyar konsentratsiya, mol/kg; k- krioskopik turaqlılıq grad.kg/mol.
K dıń fizikalıq mánisi sonda, ol konsentraciyasi1 mol/kg bolǵan eritpe muzlaw temperaturasınıń tómenlewin kórsetedi.
Eritpe muzlaw temperaturasın tómenlewin yamasa qaynaw temperaturasınıń artpaqtasın ólshep, belgisiz erigen elementtıń molekulyar massasın anıqlaw múmkin.
dT = dlnN₁ (1)
Bul teńlemeni T ( eriwshiniń muzlaw temperaturası ) den T₁ (erituwshiniń muzlaw temperaturası ) ge shekem hám konsentraciya N=1 ge shekem integrallasaq :
(2)
kelip shıǵadı. Suyultirilǵan eritpeler ushın shama menen T₁=T dep qabıllaw múmkin. lnN₁di qatarlarǵa ajratıladı,
-lnN₁ = -ln(1-N₂) = N₂ (3)
Hám eritpe kúshli suyultirilǵanda eritpe degi eritiwshini molyar sanın erituwshiniń molar sanına teń, dep qabıllaw múmkin:
N₂ = = (4)
M-erituwshiniń molekulyar massası, n₁bolsa 1000 g Erituwshi dagi eriwshiniń molyar sanı, yaǵnıy, eritpeniń molyar konsentraciyası C bolıp tabıladı. Sonday eken, (4) teńlemeden:
= (5)
H- jasırın suyıqlanıw energiyası. Eger C=1 bolsa. 𝚫T = E · C depalinadi.
Bul jerde, E - krioskopik konstanta dep ataladı.