Òzbeksitan respublikasi pàn hàm innovatsiyalar ministrligi berdaq atindaği qaraqalpaq màmleketlik universiteti

Ámeliy bólim
Esaplaw formulaları : M = K_muzg­₂·1000 / ΔT_muz (1)
K_muz = ; (2) i = ΔT_muz / K_muz · m ; yoki i=M_muz / M_amal. (3) ( i-1)/ v-1) (4)
m= ΔT_muz/ K_muz (5)
φ = i/v = ΔT_muz/ K_muz ·m·v (6)
Jumıstı orınlaw tártibi: 1. Bekman termometrin sazlaw
Jumıstı baslawdan aldın Bekman termometri sonday dúzilgen bolıwı kerek, tájiriybe temperaturasında kapillyar daǵı sınaptıń júzesi termometr shkalası shegarasında bolsın. Krioskopiya usılında ólsheniwi kerek bolǵan eń biyik temperature erituwshiniń muzlaw temperaturası bolıp tabıladı. Sol sebepli termometrdiń tómengi rezervuarındaǵı sınap tájiriybe temperaturasında kapillyar daǵı sınaptıń júzesi shkalanıń joqarı bóleginde bolıwın támiyinleytuǵın muǵdarda bolıwı kerek.
2. Erituwshiniń hám úyrenilip atırǵan element suyultirilǵan eritpesiniń muzlaw temperaturasın anıqlaw
Erituwshiniń hám eritpeniń muzlaw temperaturasın anıqlaw ushın kriostat qollanıladı. Ol erituwshi ushın mólsherlengen qaptal bólekten eritilayotgan elementtı salıw ushın mólsherlengen naycha shıǵarılǵan keń shıyshe probirkadan ibarat. Probirkanı qara qayıń qabıǵınan tayarlanǵan material menen tuyıqitiladi jáne onıń tesiklerine Bekman termometri hám aralastırgichjoylashtiriladi. Probirkanı termometr hám aralastırǵısh menen birgelikte jáne de keńlew probirkaǵa jaylastırıp hám kriostatga túsiriledi. Kriostta qalıń shını stakandan ibarat bolıp, sawıpıwshı qospa (muz hám duz ) menen toldırılǵan hám oǵan aralastırǵısh hám termometr ornatılǵan boladı. Áwele kóp márte erituwshiniń muzlaw temperaturası anıqlanadı. Onıń ushın probirkaǵa distillanǵan suw quyıladı (20 -25 sm³). Probirkanıń tubine tiygizilmegen halda Bekman termometriniń tómen rezervuarı suwǵa tolıq kómiletin dárejede termometr jaylastırıladı. Keyininen Bekman termometri hám aralastırǵısh menen úskenelestirilgen probirkanı jáne de keńlew probirkaǵa salıp, suwıtıwshı qospaǵa túsiriledi. Magnit aralastırǵishdan da paydalansa boladı. Probirkalar arasındaǵı hawa bir tegis suwıtıw ushın xızmet etedi.

Suwitiwshi qospanıń temperaturasın waqtı -waqtı menen muz yamasa duz qosıp turıw arqalı, ólshenip atırǵan muzlaw temperaturasınan 2-3 tómenlewde turaqlı etip ustap turıladı. Bir tegis sovitish maqsetinde suyıqlıqtı aralastırǵısh járdeminde az-azdan aralastırıp (bunda aralastırǵısh termometrdiń tómen rezervuarı diywallarına tiyip ishqalanmasligi kerek) dúziledi hám termometr kapillyar daǵı sınap ústininiń tómenine túsiwi gúzetip barıladı. Suyıqlıq waqtı -waqtı menen aralastırıp turılmasa oǵada sovush baqlanadı hám termometrdiń kórsetkishleri bunnan dárek berip baslaydı. Taza erituwshi ushın oǵada suwıw 0, 5-1, 0° ge shekem ruxsat etiledi. Kristallanish temperaturasın anıqlawlar daǵı parq bir-birinen 0, 003°C den kem bólmaǵan tájiriybeler bir neshe ret qayta ótkeriledi. Krioskopik usıl izomorf bolmaǵan binar sistemalardıń kúshli suyultirilǵan eritpelerine qollanılıwı múmkin. Bunday eritpe qatǵanda, áwele, taza erituwshiniń kristallari ajraladi hám eritpeniń konsentraciyası artadı, bunıń áqibetinde kristallaniw temperaturası páseyedi. Usınıń sebepinen, eritpeniń qatıw temperaturası anıqlanǵanda kristallaniwdiń baslanıw temperaturasın anıqlaw kerek.