Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawl

1.2. Tálimde teoriyanıń ámeliyat penen baylanıstırıp oqıtıw qaǵıydası

Didaktikada tálimdi turmıs penen, islep shıǵarıw ámeliyatı menen baylanıstırıp aparıw eń tiykarǵı hám jetekshi qaǵıyda bolıp tabıladı. Ilimiy bilimler adamlardıń islep shıǵarıw iskerlgi mútájlikleri tiykarında payda bolıp, áne sol iskerlikke xızmet etkenlgi hám turmıs penen baylanısqanlıǵı sebepli, bul bilimlerdi iyelew ushın olardıń mazmunın ózlestirip alıw ǵana emes, bálkim bilimlerdi ámelde qollay biliw de kerek.

Bul qaǵıyda tálimniń ilimiy qaǵıydası menen bekkem baylanısqan bolıp tabıladı. Oqıwshılar ilim menen qurallanar eken, ilimdi teoriyalıq tárepten úyrener eken, Ilimniń ámeliy mútájlik sebepli payda bolǵanın, islep shıǵarıw kúshleriniń kanday rawajlanıp jetip atırǵanı, texnika hám ekonomika salasındaǵı jańalıqlar ilimdi barǵan sayın rawajlandırıp barıwın, ilim bolsa, óz gezeginde, islep shıǵarıwdı jetilistiriwge hám turmıstı jaqsılawǵa járdem beriwin bilip baradı. Sonlıqtan, bárkamal insan tárbiyasınıń maqset hám wazıypaları da, tálimniń mazmunı da, oqıtıw usılları, tálimdi shólkemlestiriw formaları da teoriya menen ámeliyattıń birligine tiykarlanadı.
Mektep tálimi sistemasında teoriya menen ámeliyattıń birligi qaǵıydası bárinen burın oqıw pániniń mazmunı hám ayrıqsha ózgesheligine baylanıslı halda oqıw procesinde ámelge asırıladı.
Bul birlik ilimiy bilimlerdi puqta ózlestiriw hám onı ámelde qollay alıw, oqıw materialların ózlestiriw, ańlaw, sonıń menen birge, onı bekkem este saqlap qalıw sıyaqlı ruxıy operaciyalar menen baylanıslı halda bir pútkil procesti quraydı.
Tálim procesinde oqıwshılar tárepinen matematika, fizika, biologiya, ximiya, astronomiya hám basqa tábiyiy pánlerden ózlestirgen teoriyalıq bilim, kónlikpe hám tájiriybeler oqıw tájiriybe xanaları hám laboratoriyaları, zamanagóy texnika quralları, tájiriybe jer uchastkaları hám islep shıǵarıw miyneti procesinde qollanıladı. Bul shınıǵıwlar olardı keleshekte quramalı ilimiy teoriyalardı ámelde qollana alıwları ushın zárúr bolǵan tájiriybe menen qurallandıradı.
Tálim procesinde teoriya menen ámeliyattıń birlgi qaǵıydasınıń izbe-izlik menen ámelge asırılıwı menen birge oqıwshılar oqıw materialınıń túp mazmunın, tábiyat hám jámiyet rawajlanıwı nızamlıqların ilimiy tiykarda hár tárepleme tuwrı, tereń túsinip aladı hám keleshekte ámeliy xızmetleri ushın zárúr bolǵan uqıp, kónlikpe hám ilimiy tájriybeler payda etedi.
Oqıwshılardı ámeliy iskerlikke tayarlaw teoriyalıq bilimlerdi iyelew procesinde baslanadı. Keyinirek ol laboratoriya hám ámeliy shınıǵıwlarda dawam ettiriledi. Bul shınıǵıwlarda oqıwshılar oqıtıwshı basshılıǵında tájiriybe sháráyatında alǵan bilimleriniń isenerli ekenligin tekseredi, bekkemleydi hám tereńlestiredi. Bilimlerdi ámelde qollanıw tájiriybelerin payda etedi.
Islep shıǵarıw tálimi oqıwshılar ámeliy iskerliginiń zárúrli basqıshı bolıp tabıladı. Olar iyelep alǵan teoriyalıq bilimler tiykarında tańlaǵan kásiplerine tiyisli miynet kónlikpelerin payda etedi. Usınıń menen birge teoriyalıq bilimlerge de anıqlıq kiritip barıladı.
Oqıwshılardıń kárxanalarda ótkeretuǵın islep shıǵarıw ámeliyat shınıǵıwları oqıwdı ónimli miynet menen baylanıstırıp aparıwdıń juwmaqlawshı basqıshı bolıp tabıladı. Ámeliy shınıǵıwlarda oqıwshılardıń atqarıp atırǵan barlıq jumısları arqalı olarda pán tiykarların úyreniw hám miynetke bolǵan qızıǵıwshılıq, umtılıwı barǵan sayın rawajlanadı, miynetke bolǵan muhabbat, miynet etikasına húrmet, sıylasıq qálipelesedi.