Zbekstan respublikasi den sawliqti saqlaw ministrligi qaraqalpaqstan medicina instituti

2. 2. Joqarıdan tómenge hám tómenden joqarıǵa jantasıwlar
Eki jantasıw ortasındaǵı taǵı bir parq sonda, insidans jantasıwı keselliktiń ómir boyı ǵárejetlerin esapqa alǵan halda analizdi " tómenden joqarıǵa" ótkeriwdi talap etedi. Bul, óz gezeginde, kirisiw maǵlıwmatların keń tarqalǵanlıq jantasıwında qollanılatuǵınınan talay kóbirek tolıq maǵlıwmatlar dárejesinde toplawdı talap etedi, bul erda analiz ádetde " joqarıdan tómenge" ámelge asıriladı, málim bolǵan ulıwma ǵárejetlerdiń bir bólegin bóliwleydi. bir neshe keń kesellik taypalarınıń hár biri. Rays 1966 jılda bul metodologiyani tolıq islep shıqtı. Ol ulıwma milliy den sawlıqtı saqlaw ǵárejetlerin Xalıq aralıq kesellikler klassifikaciyası (ICD) dıń 16 kesellik taypaları arasında medicinalıq járdem túrleri boyınsha (yaǵnıy, emlewxana kútimi, shıpakerler xızmeti,... ) bólistiriwden ibarat. Barlıq ǵárejetler baslanǵısh kesellikti anıqlawǵa ajıratıldı. Kuper hám Raysning [12] keń tarqalǵanlıq jantasıwın qóllawı nátiyjesinde 1972 jılda Qospa Shtatlarda keselliktiń ekonomikalıq ǵárejetleri tuwrısında keń qamtılǵan oyda sawlelendiriw payda boldı. Olardıń analizi sol jıl ushın ǵárejet komponenti boyınsha ulıwma jıllıq tuwrıdan-tuwrı ǵárejetlerdiń aldınan ámeldegi esap -kitaplarınan paydalanǵan.pútkil kesel xalıq hám soǵan uqsas, biraq kemrek tolıq bolsa -de, kesellik menen baylanıslı jemisdorlikni joytıw boyınsha esap -kitaplar.
Tómenden joqarıǵa jantasıwda ǵárejetlerdi bahalawdı eki basqıshqa bolıw múmkin. Birinshi qádem - isletilingen den sawlıqtı saqlaw qurallarınıń muǵdarın bahalaw hám ekinshi basqısh - isletilingen birlik ǵárejetlerin bahalaw. Keyin ǵárejetler birlik ǵárejetlerin muǵdarlarǵa kóbeytiw arqalı bahalanadı. Kerekli hám ámeldegi maǵlıwmatlar izertlew kólemine qaray ózgeredi. Keń qamtılǵan izertlewde ádetde medicinalıq járdemnen paydalanıw boyınsha isenimli maǵlıwmatlardı usınıs etetuǵın milliy sorawlar bar. Sheklengenlew izertlewde, tergewshi milliy kólemde tóplanǵan maǵlıwmatlardan kóre, hár túrlı ǵárejet komponentleriniń isenimlilew esap -kitapların tabıwı múmkin bolsa -de, kemshilik bolıwı múmkin bolǵan maǵlıwmatlardı toplawı múmkin. Keń qamtılǵan izertlewler ushın tez-tez dawa etilgen ábzallıq sonda, ulıwma milliy ǵárejetlerdi tiykarǵı diagnostika taypaları arasında bólistiriw arqalı, tómenden joqarıǵa jantasıw arqalı esaplanǵan individual keselliklerdi emlew ǵárejetleri jıyındısı ulıwma den sawlıqtı saqlaw ǵárejetlerinen úlkenlew bolıwı qáwipinen shaǵılısıw múmkin. málim bir mámlekette [13]. Biraq, joqarıdan tómenge kóterilgen COIlar ǵárejetlerdiń nadurıs bólistiriliwin kórsetiwi múmkin. Birinshiden, sebebi milliy den sawlıqtı saqlaw ǵárejetlerinen paydalanıw ulıwma tuwrıdan-tuwrı ǵárejetlerdi kem yamasa asırıp jiberiwi múmkin. Ekinshiden, milliy den sawlıqtı saqlaw ǵárejetlerine (mısalı, transport, rásmiy bolmaǵan járdem) kiritilmegen ǵárejet taypaların esaptan tısqarı qılıw, sonıń menen birge, kesellikler taypaları boyınsha ǵárejetlerdi bahalawdı nadurıs etedi, sebebi túrli kesellikler taypaları den sawlıqtı saqlawdan tısqarı hár túrlı ǵárejetlerdi ózlestiriwi múmkin. Aqır-aqıbetde, bul usıl menen baylanıslı taǵı bir mashqala sonda, barlıq ǵárejetler baslanǵısh kesellikti anıqlawǵa baylanıslı. Eger barlıq emlewxanadan shıǵıwlardıń tiyisli bólegi bir neshe kesellikti anıqlawı bolǵan nawqaslardı óz ishine aladı dep esaplasak, bul saldamlı mashqala.