Zbekstan respublikasi den sawliqti saqlaw ministrligi qaraqalpaqstan medicina instituti

PLNE = NEP × a × (1 − u) × AAW

Bul erda PLNE - bánt bolmaǵanlar tárepinen islep shıǵarıw joytıwları, NEP - bánt bolmaǵan nawqaslardıń ulıwma sanı (teoriyalıq jumısshı kúshi), a aktiv jumısshı kúshin saralaw ushın teoriyalıq jumısshı kúshine qollanılıwı kerek bolǵan procent, ol milliy jumıssızlıq dárejesi, hám AAW - (ulıwma xalıq ) milliy ortasha jıllıq mıynet haqı. Basqa den sawlıqtı saqlaw ekonomistleri [13, 31-35] kesellik sebepli jámiyetke islep shıǵarıw joytıwların bahalawda HCA isenimliligine shubha qılıwdı. Atap aytqanda, olardıń barlıǵı HCA tolıq jumıs menen bánt bolmaǵan ekonomika daǵı nawqaslar gruppaları ushın tikkeley bolmaǵan ǵárejetlerdi asırıp jiberiwine belgi etdi. Koopmanschap hám van Ineveld [36] anıq atap ótiwishe, HCAni qóllaw usılı kesellik nátiyjesinde potentsial joǵalǵan islep shıǵarıw ma`nisin bahalawǵa alıp keledi, jámiyet ushın haqıyqıy joytıw bolsa talay kishi bolıwı múmkin. Ulıwma alǵanda, óndiristegi joytıwlar qısqa hám uzaq múddetli bosatıwdan kelip shıǵıwı múmkin.

Qısqa múddetli bosatıw ushın adamdıń jumısı basqalar tárepinen oranıwı yamasa kesel adam jumısqa qaytqannan keyin tolıqnishi múmkin. Ekinshiden, jumıs beretuǵınlar ádetde bosatıwdı oraw ushın jumısshı kúshinde artıqsha múmkinshiliklerge iye. Sonday etip, qısqa múddetli shınıǵıwlar jámiyet ushın emes, bálki shaxs ushın qımbatqa túsiwi múmkin. Uzaq múddetli bosatıw ushın (mısalı, erte ólim jaǵdayında ) shaxstıń jumısı jumıssızlar safidan alınǵan shaxs tárepinen oranıwı múmkin. Usınıń sebepinen, bosatıw shaxsqa yamasa onıń jumıs beretuǵınsına qımbatqa túsiwi múmkin bolsa -de, bul jámiyetke onsha qımbatqa túspewligi múmkin [13]. Kesel jumısshın almastırıw yamasa islep shıǵarıw procesin qayta shólkemlestiriw ushın zárúr bolǵan dáwirdi shama qılıw kerek. Bul dáwir súykelisiw dáwiri dep ataladı [36]. Bul waqıt aralıǵınıń dawam etiw waqti firmalarda hám miynet bazarında maman kadrlar bar ekenligine hám jumıssızlıq dárejesine baylanıslı. Bul dáwirde islep shıǵarıw qosımsha ǵárejetlerge túsedi yamasa teń bolıp qaladı. Sonlıqtan, jemisdorlik ǵárejetleri iykemlesiw dáwirdiń uzınlıǵına proporcional bolıp tabıladı. Hutubessy hám basqalar.[37] Gollandiyada bel awrıwınıń jemisdorlik ǵárejetlerin HCA hám súykelisiw ǵárejeti usılı (FCM) arqalı bahaladı. Bul izertlew nátiyjeleri sonı kórsetedi, HCA tárepinen esaplanǵan jemisdorlik ǵárejetleri FCM tárepinen esaplanǵan jemisdorlik ǵárejetlerinen úsh teńdey joqarı bolǵan. Usınıń menen birge, sonı atap ótiw kerek: (i) FCM mámleket dárejesinde ámeldegi bolmaǵan úlken kólem degi maǵlıwmatlardı (yaǵnıy, jıllıq jumıs waqtıniń miynet ónimliligine salıstırǵanda elastikligi) talap etedi hám (ii) nátiyjeler ózgeriwi múmkin. súykelisiw dáwirinen berli birdey mámleket ishindegi waqıt makroekonomikalıq kontekstke baylanıslı. Mısalı, bel awrıwın úyreniwde avtorlar izertlew ótkerilgende (1990 ) Niderlandiyada jumıssızlıq dárejesi 8, 2% ni quraǵanın, nátiyjede ortasha súykelisiw dáwiri 2, 8 ayǵa teń ekenligin anıqlaydilar. Jaqında jumıssızlıq 4, 5% ga kemeydi, bul ámeldegi súykelisiw dáwiri uzaǵıraq bolıwı hám haqıyqıy islep shıǵarıw ǵárejetleri 1990 jılda shama etilgeninen joqarı bolıwı múmkinligin ańlatadı [37].