Ӛзбекстан республикасы жоқары ҩӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги әжинияз атындағы нӛкис

Ádebiyatlar
1. Prezident múrájatnaması 2020 - jıl dekabr 
2. Nurjanova P., Umatova J., Bekjanova D. Ádebiyat kitabı. (5-klass ushın sabaqlıq). - Nókis:
Bilim, 2020. 16-b. 
3. Qutlımuratov B., Tajenov N., Qalımbetov B., Salieva P. Oqıw kitabı.( 2-klass ushın sabaqlıq 
). – Nókis: Bilim, 2018- 110-b. 
4. Qálimbetov B., Uspanova J., Abdijabbarova X. Oqıw kitabı. (3-klass ushın sabaqlıq ). – 
Nókis: Qaraqalpaqstan, 2019.65-b. 
5.Dawenov, Qudaybergenov M., Uspanova J. Ana tili. (Grammatika, durıs jazıw hám til o‘siriw. 
4-klass ushın sabaqlıq). – Nókis: Qaraqalpaqstan, 2017.106-b). 
6. Qosimova K., Matjonov S., Gulomova X., Yóldosheva Sh., Sariyev Sh. Ona tili o‗qitish 
metodikasi. –T.: Noshir, 2009.-136-b. 

---

400 
BASLAWISH KLASS OQIWSHILARINIŃ SÓZ BAYLIǴIN RAWAJLANDIRIW 
USILLARI 
 
G.A.Asqarova -NMPI Tálim hám tárbiya teoriyası 
hám metodikası (baslawısh tálim) 1-basqısh magistrant  
Oqıwshılardı sawatlı óz pikirin durıs hám erkin bayan ete alatuǵın etip tárbiyalaw 
wazıypası dáslep baslawısh tálim basqıshında ámelge asırıladı. Sóz baylıǵı kúshli, óz tiliniń 
imkaniyatlarınan tolıq paydalana alatuǵın oqıwshı álbette, basqa oqıw predmetlerin de biraz 
ańsat hám tolıq ózlestiredi, onda bilim hám mádeniyatqa bolǵan umtılıw kúsheyedi. 
Oqıwshılardıń awızeki hám jazba sóz baylıǵı teńdey ósip, rawajlanıp barıwına erisiw úlken 
áhmiyetke iye.
Oqıwshınıń awızeki sóylewi jaqsı rawajlanǵan bolsa, ol hámme sesler hám sózlerdi durıs 
ayta bilse, álbette onıń jazba sóylewi de ańsat rawajlanadı, sebebi awızeki sóylew menen jazba 
sóylew arasında ózara baylanıs bar. Awızeki sóylewde adamnıń pikirlewi erkin bolǵanı ushın, 
awızeki temp jazba tempke qaraǵanda biraz tez boladı. Jazba sóylew waqtında pikirlewdi jazıw 
menen birge alıp barıw talap etiledi. Sonıń ushın da jazba sóylew kóp waqıt aladı. Awızeki 
sóylew waqtında qosımsha mimikalardan paydalanamız. Jazba sóylewde bolsa mimika isletip 
bolmaydı. Jazba sóylewde pikirlew menen birge bayan etilip atırǵanlardı kóz benen kóriwimiz, 
qol menen jazıwımız da kerek.
Oqıwshılardıń awızeki sóylewi oqıw sabaqlarında, ásirese súwretke qarap gúrriń etiw hám 
qosıqlardı yadlaw waqtında jaqsı rawajlanadı. Sonday-aq, túsiniliwi qıyın bolǵan sózlerdi 
sinonim sózler tańlaw usılınan paydalanǵan túrde túsindiriw hám oqıwshılardı berilgen 
sózlerge sinonim sózler tańlawǵa úyretip barıw olardıń sóz baylıǵın arttıradı. 
Baslawısh klass oqıwshılarınıń sóz baylıǵın ósiriwde sabaqlıqtaǵı súwretler tiykarında
gúrrińlesiw jolı menen tekstler dúzdiriw de múmkin. Bunda oqıwshılar súwretti baqlaydı hám 
muǵallim tárepinen berilgen sorawlarǵa juwap qaytaradı. Muǵallim oqıwshılardıń juwapların 
belgili izbe-izlikte ulıwmalastırıp, gúrriń dúzedi. Oqıwshılar muǵallimniń gúrrińin qayta gúrriń 
etedi. 
Mısalı: 4-klass «Ana tili» sabaqlıǵında 1-sentyabr— Ózbekstan Respublikası