%збекстан республикасы жо№ары

Tema: 80 - jillardag`i qaraqalpaq balalar a`debiyati
JOBASI:
1. Da`wirge qisqasha sipatlama
2.Usi da`wirdegi qaraqalpaq balalar a`debiyatinda balalar turmisinin` sa`wleleniwi
A`DEBIYaTLAR
1. Qaraqalpaq a`debiyati N., 1979j
2. I.Qurbanbaev. Karaqalpaq balalar a`debiyati N., 1992j
3. T.Ma`mbetniyazov Qaraqalpaq balalar poeziyasi ha`m onin` mashqalalari N., 1992
1-soraw. 1980-jillar qaraqalpaq balalar a`debiyati ushin tez pa`t penen rawajlaniw da`wiri boldi. Oz aldina balalar a`debiyati sipatinda balalardin` das o`zgesheliklerine qaray shig`armalar payda boldi. Edebiyat janrliq jaqtan a`dewir jetilisti. Shig`armalardin` joqari ideyasina, ko`rkemligine ayriqsha itibar berildi. Bul jillari qaraqalpaq xaliq erteklerin ko`rkemlep bezep, ko`p nusqada baspadan shig`arildi. Sonday-aq rus ha`m tuwisqan xaliqlar erteklerin qaraqalpaq tiline awdarip balalarg`a sawg`a etti. Ja`ne de balalar ha`m jaslar ushin qaraqalpaq fol`klorinin` 20 tomlig`i baspadan shig`arildi
70-80 jillardag`i balalar a`debiyatinda shig`arma do`retiw, waqiyani jasaw syujet penen mazmundi bayitiw, shig`armanin` qunlig`i a`dewir jaqsilandi. Til ma`selesine itibar berildi, obraz jasawdin` da`wirge u`nlesligi ku`sheydi. Balalar poeziyasi jetisti, proza rawajlandi. Balalardin` jas o`zgesheliklerine qaray shig`arma do`retiwde waqiyalar tan`lap alindi. Usi da`wirdegi balalar a`debiyatina o`z u`lesin qosqan shayir B.Qayipnazarov bolip tabiladi. Onin` 1983-jili shiqqan «Erjan kok» 1985-jili shiqqan «Jarli adam ha`m g`arg`alar patshasi» kitaplari balalar ushin u`lken sawg`a boldi. Shayirdin` «Erjan kok» kitabina kirgen «Bahadir ha`m dana», «Jarli adam ha`m g`arg`alar patshasi haqqinda», «Erjan kok» poemalari xaliq ertekleri tiykarinda jazilg`an bolip, bunda balalardi el su`yiwshilikke, a`dalatliliqqa, joqari a`dep-ikramliliqqa, sanali, miynet, su`yiwshilikke ta`rbiyalawshi ideyalar bar. Onin` G`Qan tamg`an qayinG`, G`Jok gulG` balladasindag`i azatliq ha`m keleshek a`wladlari baxti ushin qurban bolg`an adamlardin` ma`rtlik isleri arqali balalardi Watandi qorg`awg`a ha`m su`yiwge ta`rbiyalaydi. G`Jarli adam ha`m g`arg`alar patshasiG` shig`armasindag`i adam ha`m onin` u`sh aqilli balasinin` ko`p qiyinshiliq penen baxitli turmisqa eriskenin qiziq waqiyalar menen bergen. Bul shig`arma kishi mektep jasindag`i balalarg`a arnalg`an.
Usi jillari xaliq jaziwshisi X.Seytovta balalar ushin bir qansha shig`armalar do`retti. Onin` G`Uzaq jolG` qosiqlar toplamina kirgen shig`armalari filosofiyaliq xarakterde jazilip, onda jas-larg`a a`dep-ikramli boliwg`a, miynetti su`yiwge ma`sla`ha`t beredi. Ja`nede G`Partizannin` balasiG` h.t.b. poemalari bar. Bul poemalarin-da jaslarg`a tuwri jol ko`rsetti, olardi turmisqa teren` na`zer taslap qa`dem basiwg`a,jan`a o`mirge umtilip jasawg`a shaqiradi.