Òzbekstan respublikasi ministrler keńesiniń 2021-jil 30. 06 407-sanli màmleketlik mshbsh de salamat awqatlandiriw sistemasin jetilistiriwdiń qosimsha is ilajlari haqqindaği qarari joba

Vitaminler salamatliq tıykarı
Joba:

1. 
   Vitaminler salamatliq tıykarı
   
2. 
   Vitaminlerdiń waziypalari
   

Insan kúndelik turmısında hár qıylı zatlardı tutınıw etiwi múmkin. Onıń quramında bolsa hár qıylı elementlar hám vitaminlar bar. Insan organizmi ushın A, B, B1, B2, B6, B12, C, D, PP, K vitaminlari asa zárúr bolıp tabıladı. Olardıń tásiri insan organizmi iskerliginde júdá zárúrli rol oynaydı. Eger usı vitaminlardan qandayda-birı jetispese, insan organizminde túrli keselliklerdiń kelip shıǵıwına sharayat tuwıladı.

Vitamin B1 yamasa tiamin
(Tiamin), 1912 jılda K. Funk tárepinen úyrenilgen, onıń atı tiamin grekshe “tion-altıngugurt” termininen alınǵan. Tiamin— kóplegen azıq-túlik ónimleri quramına kiredi. Ol tiykarlanıp donning murtagi hám qabıǵı (kepagi) de boladı. Tiamin organizmde uglevodlar almasinuvida zárúrli áhmiyetke iye; awqat uglevodlarga kóp bolsa, olardı ózlestiriw ushın tiamin kóbirek talap etiledi. Tiamin bolmasa, polinevrit keselligi júz beredi. Organizmde bul vitamin bolmasa yamasa jetispese, nerv sistemasınıń salmaqli keselligi — berli-berli payda boladı, sonıń menen birge ishek peristaltikasi susayadi, ish qatıw, muskullar bosasıwı, fizikalıq hám psixik jumıs qábiletiniń tómenlewi baqlanadı.
vitamin B1 wazıypası
vitamin B1 (tiamin) organizmdiń belok hám uglevodorod almasınıwın teń salmaqlılıqǵa keltiredi. Bul vitamin uglevodlar almasınıwın ortashalastıradı, nerv sisteması, kletkalar hám as qazan -ishek traktı iskerligi ushın zárúr. Olar adam hám haywan organizmlerinde tiaminpirofosfatga aylanıp, pirouzum kislotasın dekarboksillanish reaksiyasınıń arnawlı biokatalizatori wazıypasın atqaradı, kúshli uwlı zatlı element -pirouzum kislotasın joǵatıp, nerv sistemasınıń qozǵalıwın normalastırıwtiradi.
Tiamin gipo- hám avıtamınozı
Onıń jetispewshiligi bárinen burın nerv sisteması iskerliginiń ózgeriwine alıp keledi, yaddıń susayishi, odan tısqarı as qazan -ishek hám qan tamırlar sistemasınıń jaqsı iskerlik kórsetpesligiga alıp keledi. Avıtamınoz B1 de berli-berli keselligi (polinevrit, periferik nerv talshıqlarınıń isiwi) sebepli láńlik keselligi baqlanadı. Usınıń menen birge, suwdiń almasınıwın aynıwı, júrek-qan tamırları sisteması funksiyalarınıń aynıwı baqlanadı. vitamin B1 irińli infekciyalarǵa qarsı immunitetti islep shıǵaradı, ol ásirese: bezewler, teri qichishishi emlewde zárúr bolıp tabıladı. Intellektual hám fizikalıq iskerlik menen kóp shuǵıllanatuǵınlar bul vitaminni shıpaker máslahátine tıykarlanıp, kóbirek tutınıw etiwi kerek. Shash kóp tógiliwi hám quwarıwı sol vitamin jetispewshilikten dárek beredi.
B1 vitamininiń tábiyiy dárekleri. Bul suwda eriwshi vitamin esaplanıp, usınıń sebepinen bunday ónimler qaynatib pısırılgende onıń suwı da áne sol vitaminga bay boladı. Bul vitamin soda tásiri astında nabid boladı. Bul vitamindagi bir táwliklik talap 1-2 mg. ni quraydı.
Bul vitamin qaysı ónimlerde bar bolıp tabıladı: bular — turpayı maydanlanǵan odan tayarlanǵan nanlar, jarmalar (grechka, sulı, sok), noqat, saya, pivo drojjilari, bawır, qara maldıń góshi bolıp tabıladı. Onıń tábiyiy derek'lari uyıtqı, ásirese pivo uyıtqısı, nan uyıtqısı (qamır tırıs ), dán, jarma, nan (ásirese, qara nan), palız eginleriler bolıp tabıladı.
Vitamin B2 yamasa riboflavin
Insan kúndelik turmısında hár qıylı zatlardı tutınıw etiwi múmkin. Onıń quramında bolsa hár qıylı elementlar hám vitaminlar bar. Insan organizmi ushın A, B, B1, B2, B6, (Tiamin), 1912 jılda K. Funk tárepinen úyrenilgen, onıń atı tiamin grekshe “tion-altıngugurt” termininen alınǵan. Tiamin— kóplegen azıq-túlik ónimleri quramına kiredi. Ol tiykarlanıp donning murtagi hám qabıǵı (kepagi) de boladı. Tiamin organizmde uglevodlar almasinuvida zárúrli áhmiyetke iye; awqat uglevodlarga kóp bolsa, olardı ózlestiriw ushın tiamin kóbirek talap etiledi. Tiamin bolmasa, polinevrit keselligi júz beredi. Organizmde bul vitamin bolmasa yamasa jetispese, nerv sistemasınıń salmaqli keselligi — berli-berli payda boladı, sonıń menen birge ishek peristaltikasi susayadi, ish qatıw, muskullar bosasıwı, fizikalıq hám psixik jumıs qábiletiniń tómenlewi baqlanadı.
vitamin B1 wazıypası
vitamin B1 (tiamin) organizmdiń belok hám uglevodorod almasınıwın teń salmaqlılıqǵa keltiredi. Bul vitamin uglevodlar almasınıwın ortashalastıradı, nerv sisteması, kletkalar hám as qazan -ishek traktı iskerligi ushın zárúr. Olar adam hám haywan organizmlerinde tiaminpirofosfatga aylanıp, pirouzum kislotasın dekarboksillanish reaksiyasınıń arnawlı biokatalizatori wazıypasın atqaradı, kúshli uwlı zatlı element -pirouzum kislotasın joǵatıp, nerv sistemasınıń qozǵalıwın normalastırıwtiradi.
Tiamin gipo- hám avıtamınozı
Onıń jetispewshiligi bárinen burın nerv sisteması iskerliginiń ózgeriwine alıp keledi, yaddıń susayishi, odan tısqarı as qazan -ishek hám qan tamırlar sistemasınıń jaqsı iskerlik kórsetpesligiga alıp keledi. Avıtamınoz B1 de berli-berli keselligi (polinevrit, periferik nerv talshıqlarınıń isiwi) sebepli láńlik keselligi baqlanadı. Usınıń menen birge, suwdiń almasınıwın aynıwı, júrek-qan tamırları sisteması funksiyalarınıń aynıwı baqlanadı. vitamin B1 irińli infekciyalarǵa qarsı immunitetti islep shıǵaradı, ol ásirese: bezewler, teri qichishishi emlewde zárúr bolıp tabıladı.