Ózbetinshe jumis materiallari

7-shınıǵıw. Tekst mazmunın qaraqalpaqsha qayta sóylep beriń. Tekst mazmunın aydınlastırıwshı sorawlar tabıń.
Yetmish til soxibi
Bir shaharning padshosi óz huzuriga barcha olim, shoirlarni tóplabti. U Al-Farobini sinomoqchi bólib: «Óz joyingni topib ótir,»-debti. Al-Farobi tóǵri padshohning taxtiga borib ótiribti. Shunda padshoh vaziriga boshqa tilda: «Bu turk odob saqlashni bilmas ekan,»-debdi.
Al-Farobi ham shu tilda: «Taqsir, men yetmish tilni bilaman,»-debdi.
Noqulay vaziyatda qolgan padshoh va halifalar: «Kechiring, biz sizning shunchalik iqtidorga ega ekanligingizni bilmabmiz,»-deb unga tan berishgan ekan.


8-shınıǵıw. Berilgen naqıllardı kóshirip jazıń, ishinen antonim sózlerdiń astın sızıp, olardıń tálim-tárbiyalıq mazmunın sóylep beriń.
Dushpan kúldirip, dos jılatıp aytadı. Dos basqa, dushpan ayaqqa qaraydı. Jaqsı sóz janǵa azıq, jaman sóz basqa qazıq. Kóp awız bir bolsa, bir awız joq boladı. Ashıw-dushpan, aqıl-dos, aqılıńa aqıl qos. Ǵarǵıs alma, alǵıs al. Jamannan qash, jaqsıǵa jantas. Orınlı jerde túye shógedi, orınsız sóylegendi hár kim sogedi. Jaqsınıń jatı bolmaydı, jamannıń uyatı bolmaydı. (Qaraqalpaq naqıl-maqalları).
9-shınıǵıw. Ózlerińiz oqıp atırǵan kórkem shıǵarmalardan yamasa gazetalardan qaraqalpaq tiline awdarılmaytuǵın rus tilinen kirgen 20 sóz tawıp dápterińizge jazıń.


10-shınıǵıw. Qosıqtı oqıń. Qara hárip penen berilgen sózlerdiń leksikalıq mánilerin aytıp beriń. Olar qanday mánide: kóp mánili me, ya bir mánili me, ya awıspalı mánide me, tuwra mánili me, ya awıspalı ma. Qaysı sózler sinonimlik qatarlardı dúzip kelgen.
SENTYABR

Adam ulı nurǵa orań degendey, Kókte quyash altın nurın shashadı, Ózlerin saparǵa seyislegendey, Jıl qusları kókten tınbay ushadı. Sentyabr` úlkeme kelgen waqlarda, Qızıl kárwan jol tartadı dizilip, Palız atızlarında jáne baǵında, Jemis pisti sabaǵınan úzilip. Sentyabr` kórik qosıp jas baǵlarıma, Keń aymaqtı aralap sen keleseń, Miynetkesh xalqımnıń pák ıǵbalına, Irıs, dáwlet, baylıq bolıp eneseń.

Mekte`im ájayıp miywalı daraq, Sonshama qádirdan kóriner kózge, Jasqa tálim berip pitkergen qanat, Qımbalı ustazlar, raxmet Sizge. Men asıǵıp kúttim sentyabr` tańın, Júregim sháwkildep sıymay xanaǵa, Bárhá minnetdarman úyrtken tálim, Súyikli ustazım, mektep-anaǵa. (X.S)