Ózbetinshe jumis materiallari

13-shınıǵıw. Tekstti oqıń hám onıń mazmunı tiykarında ózlerińiz qaraqalpaqsha tekst tayarlań.
Vatan shunday tushinchaki, u ona kabi azizdir. Shuning uchun ham uni ona Vatan deymiz. Vatanga muxabbat tuyǵusi ona suti bilan qonga kiradi. Inson óz Vatanida kamol topadi, qadrlanadi, hayot maktabini utaydi, baxt-saodatga erishadi.
Vatanni asrab-avaylash har birimizning muqaddas burchimizdir. Vatan. Ne-ne aziz insonlar voyaga yetgan, uning parloq istiqboli uchun jon fido etgan zamin. El borki, Vatan bor. Elsiz Vatan-biyobon. Vatansiz el darbadar. Vatan tushinchasi turli zamonlarda turlicha talqin etilgan. Vatan sózi bugingidek maǵrur jaranglamagan. Mustaqillik tufayli jona-jon yurtimiz Ózbekiston yana da chiroy ochdi, butun dunyoga yuz tutdi.
Ózbek xalqi óz Vatanini doimo ezozlab kelgan. Vatan qadrini hamisha yuksak tutgan. Shunday ekan, vatanni huddi ota-onani sevgan kabi sevmoq kerak. Uning ozodligi, shon-shuhrati uchun kurashmoq zarur.


11-tapsırma. «Ózbekstannıń bilimli jasları» degen temada tekst dúziń.


14-shınıǵıw. Qaraqalpaq túsindirme sózliginen paydalanıp, qaraqalpaq tilindegi abadan, aspaz, bekkem, mıqlı, kúshli, kerekli, joldas, oylasıw, tayarlanıw, kitap, ayaq, bas, alma, qamıslıq degen sózlerdiń hár túrli mánileriniń sózlikte berilgenligin «Qaraqalpaq tiliniń túsindprme sózligi»nen anıqlap kóshirip jazıń.
Úlgi: Kúshli. Kelb. Mıqlı, qarıwlı, hallı.
Ógiziń kúshli bolmasa bunsha tógindi tógiw qayda.(85-bet)
15-shınıǵıw. Tekstti kóshirip jazıń.Qaysıları ulıwma qollanılatuǵın sózler, qaysıları termin sózler ekenin aytıp beriń.
KESİRTKELER.
Jer betinde kesirkelerdiń 3500 túri Rossiyada 75, al biziń respublikamızda 12 túri bar.
Kesirkeler máyek hám tiri tuwıw jolı menen kóbeyedi. Tiri tuwılǵan kesirtkeler 20 santimetrden aspaydı. Kesirtkeniń bul túri suwda da jaqsı júzedi hám suwlı, toǵaylı jerlerde jasaydı.
Kesirtkelerdiń ayaqsız, jılanǵa megzes túrleri de bar. Uzınlıǵı 1,2 metr keletuǵın kesirtkeler biziń jerimizde dár`yaǵa jaqın, palız egilgen atızlarda, baǵlarda ushırasadı. Olar aǵashlarǵa emin-erkin órmelep kete beredi.
Basqa mámleketlerde uzınlıǵı 60 santimetrge jetetuǵın kesirtkeniń uwlı túrleri de ushırasadı. Olardıń uwı, hátte, adamlardı da óltiriwi múmkin.
(«J»)