«zooinjeneriya» fakulteti

Tájiriybe bólimi.
Tema boyınsha mashkalalardıń kórsetiliwi,qollanılǵan tekseriw usılları.
Izertlewler Qoraqolpoǵiston Respublikası awıl xojalıǵı hám agrotexnologiyalar institutı «veterinariya hám zooinjeneriya» kafedrasında, Nókis qalalıq veterinariya hám sharbashılıqtı rawajlandırıw bóliminde hám Nókis qalasındaǵı xalıqtıń qarawındaǵı jeke xojalıqlardıń haywanlarında 2022-2023 oqıw yillida alıp barıldı.
Mayda shaqlı haywanlar gelmintoz kesellikleri sebepleri, onıń rawajlanıw mexanizmi, emlew hám aldın alıw ilajların islep shıǵıw maqsetinde Nókis qalasındaǵı xalıqtıń qolındaǵı jeke xojalıqlardıń haywanları klinikalıq kórikten ótkerildi hám Nókis qalası veterinariya hám sharwashılıqtı rawajlandırıw bóliminde alıp kelingen 20 bas qoylarda tekserilgende 10 bas gelmintoz kesellikler bar ekenligi anıqlandi, degelmintizasiya jumısları ótkerildi. Keltirilgen qoylar hámmesi tekseriw ushın veterinariya-klinikalıq tekseriwden ótkerildi. Laboratoriyalıq hám veterinariya-klinikalıq tekseriwden keyin mayda shaqlı haywanlardı kesellikke qarsı antigelmentikler menen emlendi.
Haywanlar 5 basdan eki tájiriybe hám baqlaw gruppalarına ajıratıldı. Hár bir haywanda keselliktiń basqıshları, patogenezi hám haywandıń ulıwma jaǵdayı anıqlandi. Hár bir gruppa mayda shaqlı haywanlarda emlew usılları keselliktiń dárejesine qaray tańlandı. Keselikke shalınǵan haywanlardıń fekali (tezegi) alınıp onıń natiyjeleri Qoraqalpaqstan Respublikası haywanlar kesellikleri diagnostikası hám azıq - awqat ónimleri mámleketlik orayında tekserildi. Tájiriybe hám baqlawdaǵı 10 bas haywanlardan gelmentlerden zıyansizlandiriw ámeliyatınan aldın hám emlew ótkerilgennen keyin fekali (tezak) úlgileri alınıp labaratoriyada tekserildi. Labaratoriyaga alıp kelingen tezek úlgileri gelmentokaprologik tekseriw usıllrida yaǵniy izbe-iz yuvush usılında tekserildi.
1-Keste
Albendazol preparatlari dozasi hár bir tiri salmaqqa 10 kg 1 ml esabına berildi.

№	mallar túri	jasi	Jinisi	Tekserilgen kesellik	Degelmin tizasiya joli menen dawalandi	Degelmen tizasiya dan keyingi emler	Kesellik aqibeti prognoz
1-topar boyınsha (úlken jastaǵi qoy-eshkiler)
1	Qara	7	Urǵashı	monezioz	Antigelmintik. Albendazol 10%li suspenziya	Mart avgust aylarında	Jaǵdayi jaqsi
2	Sari	5	Urǵashı	monezioz	antigelmintik Albendazol 10%li suspenziya	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
3	Sari astı aq	9	Urǵashı	monezioz	antigelmintik Albendazol 10%li suspenziya	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
4	Sari quyrıǵı aq	7	Urǵashı	monezioz	antigelmintik Albendazol 10%li suspenziya	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
5	Aq	6	Urǵashı	monezioz	antigelmintik Albendazol 10%li suspenziya	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
2-topar bóyinsha (kishi jastaǵi qoy-eshkiler)
1	Qara	4	erkak	-	dawalanbadi	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
2	Qara	1	erkak	-	dawalanbadi	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
3	Qara	2	erkak	-	dawalanbadi	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
4	Qara	3	Urǵashı	-	dawalanbadi	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi
5	Qara ala	4	Urǵashı	-	dawalanbadi	Mart avgust aylarida	Jaǵdayi jaqsi

.Emlew sxeması
Tájiriybe hám baqlaw toparındaǵı 10 bas mayda shaqlı mallar ámeliyatda keń qollanılıp atırǵan degelmentizatsiya (antgelment qollaw) usılı menen emlendi, Mayda shaqlı haywanlar gelmintoz kesellikleri sebepleri, onıń rawajlanıw mexanizmi, emlew hám aldın alıw ilajların islep shıǵıw maqsetinde Nókis qalasındaǵı xalıqtıń qolındaǵı jeke xojalıqlardıń haywanları klinikalıq kórikten ótkerildi hám Nókis qalası veterinariya hám sharwashılıqtı rawajlandırıw bóliminde alıp kelingen 10 bas mayda shaqlı mallardı tekserilgende 5 bas malda gelmintoz kesellikler bar ekenligi anıqlandi hám degelmintizasiya jumısları ótkerildi. Keltirilgen haywanlardıń hámmesi tekseriw ushın veterinariya-klinikalıq tekseriwden ótkerildi. Laboratoriyalıq hám veterinariya-klinikalıq tekseriwden keyin mayda shaqlı mallar kesellikke qarsı antigelmentiklar menen emlendi.
Mayda shaqlı mallar 5 bastan eki tájiriybe hám baklaw gruppalarına ajıratıldı. Hár bir haywanda keselliktiń basqıshları, patogenezi hám haywandıń ulıwma jaǵdayı kórildi. Hár bir gruppa mayda shaqlı mallarda emlew usılları keselliktiń dárejesine qaray tańlandı. Keselikke shalınǵan mallardan fekali (tezegi) alınıp onıń nátiyjeleri Qoraqalpoǵizton Respublikası azıq - awqat xafsizligi hám haywanlar keseliklerin anıqlawda kesellikti anıqlaw orayında tekserildi. Tájiriybe degi 10 bas haywanlardıń gelmentlerin zıyansızlandırıw ámeliyatınan aldın hám emlew ótkerilgennen keyin fekali (tezek) úlgileri alınıp labaratoriyada tekserildi. Labaratoriyaga alıp kelingen tezek úlgileri gelmentokaprologik tekseriw usıllrida yaǵniy izbe-iz juwıw usılında tekserildi.
Qadaǵalaw toparı daǵı 5 bas haywanlarda hesh qanday emlewler qollanilmasdan tek keselikke shalınbaǵan haywanlardan fekali (tezegi) úlgiler alınıp onıń nátiyjeleri Qoraqalpaqstan Respublikası haywanlar kesellikleri diagnostikası hám azıq – awqat ónimleri mámleketlik orayında tekserildi.Tekseriw nátiyjeleri alınıp, odaǵı kórsetkishler yaǵniy gelment máyekleri barlıǵı – joqlıǵı anıqlanıp nátiyjeleri analiz qılındı. Qadaǵalaw toparındaǵı 5 bas jas haywanlarda monezioz keselligine zıyanlanıw dárejesi ulken jastaǵı mayda shaqlı mallarǵa salıstırǵanda tómenligi anıqlandı.